مهنــا

عید قربان و قربانی از شعائر الهی

و الْبُدْنَ جَعَلْناها لَکمْ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ لَکمْ فِیها خَیرٌ فَاذْکرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَیها صَوافَّ فَإِذا وَجَبَتْ جُنُوبُها فَکلُوا مِنْها وَ أَطْعِمُوا الْقانِعَ وَ الْمُعْتَرَّ …

و شترهای چاق و فربه را برای شما از شعائر الهی قرار دادیم در آنها برای شما خیر و برکت است، نام خدا را (هنگام قربانی کردن آنها) در حالی که به صف ایستاده اند ببرید، هنگامی که پهلویشان آرام گرفت (و جان دادند) از گوشت آنها بخورید و مستمندان قانع و فقیران معترض را نیز از آن اطعام کنید

تفسیر

“بدن” (بر وزن قدس) جمع “بدنة” (بر وزن عجله) به معنی شتر بزرگ و چاق و گوشت دار است، و از آنجا که چنین حیوانی برای مراسم قربانی و اطعام فقرا و نیازمندان مناسبتر است مخصوصا روی آن تکیه شده، و گرنه می دانیم چاق بودن حیوان قربانی از شرائط الزامی نیست. همین مقدار کافی است که لاغر نبوده باشد. سپس اضافه می کند «برای شما در چنین حیواناتی خیر و برکت است»(لَکمْ فِیها خَیرٌ). از یک سو از گوشت آنها استفاده می کنید و دیگران را اطعام می نمائید و از سوی دیگر به خاطر این ایثار و گذشت و عبادت پروردگار از نتائج معنوی آن بهره مند خواهید شد و به پیشگاه او تقرب می جوئید. سپس کیفیت قربانی کردن را در یک جمله کوتاه چنین بیان می کند: «نام خدا را به هنگام قربانی کردن آنها در حالی که به صف ایستاده اند ببرید» (فَاذْکرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَیها صَوافَ).

امام صادق علیه السلام فرمود: «هنگامی که قربانی را خریدی آن را رو به قبله کن و به هنگام ذبح یا نحر بگو: وَجَّهْتُ وَجْهِی لِلَّذِی فَطَرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ حَنِیفاً مسلما وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِکینَ إِنَّ صَلاتِی وَ نُسُکی وَ مَحْیای وَ مَماتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ لا شَرِیک لَهُ وَ بِذلِک أُمِرْتُ وَ أَنَا من المسلمین، اللهم منک و لک بسم اللَّه و باللَّه و اللَّه اکبر، اللهم تقبل منی»

سوره حج، آیه 36

√√ منبع: تفسیر نمونه، ج 14، ص 105 

بخوانید مرا، تا اجابت کنم شما را

و قالَ رَبُّکمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکمْ إِنَّ الَّذِینَ یسْتَکبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ

پروردگار شما گفته است مرا بخوانید تا(دعای) شما را اجابت کنم، کسانی که از عبادت من تکبر می ورزند به زودی با ذلت وارد دوزخ می شوند.

پیام ها

1-دعا کردن محبوب الهی و خواست خود او است.
2-بعد از دعا وعده اجابت داده شده است، ولی می دانیم این وعده وعده ای است مشروط، و نه مطلق، دعائی به هدف اجابت می رسد که شرائط لازم در دعا و دعا کننده و مطلبی که مورد تقاضا است جمع باشد
3- دعا خود یک نوع عبادت است، چرا که در ذیل آیه واژه عبادت بر آن اطلاق شده. و در ذیل آیه تهدید شدیدی نسبت به کسانی که از دعا کردن ابا دارند کرده، می گوید: کسانی که از عبادت من استکبار می ورزند به زودی با ذلت و خواری وارد دوزخ می شوند

√ سوره غافر، آیه 60

√ منبع: تفسیر نمونه، ج 20، ص 145

فَمَنْ حَاجَّک فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَک مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَی الْکاذِبِینَ

پس هر که با تو، بعد از علم و دانشی که به تو رسیده است، درباره او (عیسی) به ستیز و محاجّه برخیزد (و از قبول حقّ شانه خالی کند) بگو: بیائید پسرانمان وپسرانتان وزنانمان وزنانتان وخودمان را (کسی که به منزله خودمان است) وخودتان را بخوانیم، سپس (به درگاه خدا) مباهله و زاری کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.

پیام ها

1- اگر انسان ایمان به هدف داشته باشد، حاضر است خود و نزدیک ترین بستگانش را در معرض خطر قرار دهد.
2- آخرین برگ برنده و سلاح برنده مؤمن، دعاست.
3- فرزند دختری، همچون فرزند پسری، فرزند خود انسان است. «أَبْناءَنا» بنابراین امام حسن وامام حسین علیهما السلام فرزندان پیامبرند.
4- زن و مرد در صحنه های مختلف دینی، در کنار همدیگر مطرحند.
5- در دعا، کیفیت و حالات اهل دعا مهم است، نه تعداد آنها. گروه مباهله کننده پنج نفر بیشتر نبودند.
6- علی بن ابی طالب علیهما السلام، جان رسول اللَّه صلی الله علیه و آله است.
7- در مجالس دعا، کودکان را نیز با خود ببریم.
8- اهل بیت پیامبر علیهم السلام مستجاب الدعوة هستند.

سوره آل عمران، آیه 61

√منبع:تفسیر نور؛ ج 1؛ ص527

======================================

جانفشانی امام علی علیه السلام در پیشبرد اهداف بزرگ اسلام

وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ

و از مردم کسی است که برای کسب خشنودی خدا، جان خود را می فروشد و خداوند نسبت به بندگان مهربان است.

توضیح و پیام ها

ابن ابی الحدید که از علمای قرن هفتم اهل سنّت است، در شرح نهج البلاغه خود آورده است: تمام مفسّران گفته اند این آیه درباره علی بن ابی طالب علیه السلام نازل شده است که در لیلةالمبیت در بستر رسول خدا صلی الله علیه و آله خوابید. و این موضوع در حدی از تواتر است که جز کافر یا دیوانه آنرا انکار نمی کند.
نااهل، حرفش زیباست و انسان را به تعجّب وا می دارد، ولی مؤمن، عملش دنیا را متعجّب می کند. «
یاد ایثارگران را زنده بداریم.
پیش مرگِ اولیای خدا شدن، یک ارزش است.
بزرگ ترین سود آن است که انسان بهترین متاع را که جان اوست به خالق خودبفروشد، آن هم نه برای بهشت و یا نجات از دوزخ، بلکه فقط برای کسب رضای او.
در راه خدا، استقبال از خطر و آمادگی برای جانفشانی همچون دریافت خطر است. با توجّه به شأن نزول آیه، ستایش از کسی است که جان خود را در معرض خطر قرار داد، هر چند حادثه ای اتفاق نیفتاد.

سوره بقره، آیه 207

منبع:تفسير نور، ج‏1، ص 321

ایثار و فداکاری علی علیه السلام و حضرت زهرا علیهماالسلام

و یطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکیناً وَ یتِیماً وَ أَسِیراً * إِنَّما نُطْعِمُکمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُرِیدُ مِنْکمْ جَزاءً وَ لا شُکوراً *إِنَّا نَخافُ مِنْ رَبِّنا یوْماً عَبُوساً قَمْطَرِیراً

آنان به نذر وفا می کنند و از روزی که شرش فراگیر است می ترسند. و غذای خود را با آن که دوستش دارند، به بینوا و یتیم و اسیر می دهند. ما برای رضای خدا به شما طعام می دهیم و از شما پاداش و تشکری نمی خواهیم. همانا ما از پروردگارمان، به خاطر روزی عبوس و سخت، می ترسیم.

توضیح و پیام ها

• به نقل از ابن عبّاس: حسن و حسین علیهما السلام بیمار شدند و پیامبر صلی الله علیه و آله به همراه گروهی به عیادت آن دو رفت. آنها[به علی علیه السلام ] گفتند: ای ابو الحسن! خوب است که برای فرزندانت نذری کنی. علی و فاطمه و فضّه (کنیز آنها) نذر کردند که اگر حسن و حسین از بیماری خود بهبود یابند، سه روز روزه بدارند.
حسن و حسین علیهما السلام از بیماری شفا یافتند، در حالی که خانواده چیزی نداشت. علی علیه السلام از شمعون خیبری یهودی، سه صاع جو قرض گرفت و فاطمه یک صاع آن را آرد کرد و از آن، پنج گرده نان به شمار اعضای خانواده پخت. آنها نان ها را در پیش روی خود نهادند تا افطار کنند، که ناگهان فقیری بر در ایستاد و گفت: سلام بر شما، ای اهل بیت نبوّت! من مسکینی از مساکین مسلمانم. مرا اطعام کنید تا خدا شما را از مائده های بهشت اطعام کند.
• کمال واقعی زمانی است که نیکی در انسان نهادینه شود.(تمام کمالات با فعل مضارع که نشانه استمرار فعل است، آمده است. )
• اطعام و انفاق زمانی ارزش بیشتر دارد که شیء انفاق شده، مورد نیاز و علاقه انسان باشد.
• اسلام، حامی مستمندان و یتیمان و اسیران است.
• گروهی طعام را دوست دارند و گروهی اطعام را.
• اطعام، زمانی ارزش بیشتری دارد که از خود و با دست خود باشد.
• کمکی ارزش دارد که خالصانه و به دور از هر منّت و انتظاری باشد.
• آنچه به عمل ارزش می دهد، انگیزه خالصانه و اخلاص در عمل است.

سوره انسان، آیه 10-8

√ منبع:تفسیر نور، ج 10، ص327- اهل بيت «عليهم السلام» در قرآن و حديث، ص 549

====================================

مرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیانِ. بَیْنَهُما بَرْزَخٌ لا یَبْغِیانِ

دو دریای مختلف(شور و شیرین،گرم و سرد)را در کنار هم قرار داد، در حالی که با هم تماس دارند؛ در میان آن دو برزخی است که یکی بر دیگری غلبه نمی کند.

توضیح و پیام ها

• برخی از مفسران در تفسیر آیه فوق معتقدند: مقصود از «بحرین» فاطمه علیهاالسلام و علی علیه السلام است. «و بینهما برزخ» پیامبر«یخرج منهما اللؤلؤ و المرجان،» امام حسن و امام حسین علیهماالسلام است. پس منظور از دو دریایی که به هم وصل شدند، حضرت علی علیه السلام و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هستند و بین آنها نیز رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله وسلم می باشد.
• این معنا به باطن است نه این که بخواهد بفرماید: معنای بحرین و برزخ و لولو و مرجان است.
• اول ذی الحجه برابر است با ازدواج ملکوتی فاطمه (س) با علی علیه السلام.
• این جریان ریشه در آسمان داشته است. این ازدواج به امر خدا بوده و مراسم آن پیش از آن که در زمین انجام شود، در آسمان و جهان علیا انجام شده بود.
• شخصیت فاطمه(س) و احترام و آزادیی که آئین اسلام در انتخاب همسر برای زنان قائل است، ایجاب می کرد که پیامبر(ص) بدون مشورت با فاطمه(س)، بدین امر اقدام نفرماید.
• احترام به نظر دختر در امر ازدواج، یکی از نکات تربیتی جلوة زمینی ازدواج فاطمه(س) می باشد.
• این پیوند نورانی ترین الگو برای همه قرون است. مهریة وجهیزیة،مراسم خواستگاری، نوع برخورد پیامبر(ص) با فاطمه(س) و مراسم جشن عروسی و…، الگوهایی برای همه ازدواج های جهانیان می باشند.
• دو دریای وجودی علوی و فاطمی الگویی برای ازدواج دختران و پسران در جامعه امروزی ماست.

سوره الرحمن19-20
منبع:المیزان جلد19-الدر منثور

±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±

پذیرش توبه حضرت آدم، با عنایت پیامبر و اهل بیت علیهم السلام

فتَلَقَّی آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کلِماتٍ فَتابَ عَلَیهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ

پس آدم از سوی پروردگارش کلماتی دریافت کرد،(وبا آن کلمات توبه کرد) پس خداوند لطف خود را بر او بازگرداند. همانا او توبه پذیر مهربان است.

توضیح و پیام ها

• چون آدم از غذایی که نباید بخورد، چشید و از آن همه نعمت و رفاه محروم شد، متوجّه اشتباه خود گردید. او در اثر پشیمانی و ندامت، کلماتی را از خداوند دریافت کرد و به وسیله آن کلمات، توبه نمود.
طبق آنچه از روایات شیعه و سنّی استفاده می شود، مراد از کلماتی که آدم به وسیله آن توبه نمود، توسّل به بهترین خلق خدا یعنی حضرت محمّد و اهل بیت علیهم السلام است. چنانکه در تفسیر درّالمنثور از ابن عباس نقل شده است که آدم برای پذیرش توبه اش، خداوند را به این نام ها قسم داد: «بحّق محمّد وعلی و فاطمة و الحسن و الحسین»
• بنابراین اولین توبه در روی زمین، با توسّل به محمّد و آل محمّد پذیرفته شد.
• همچنان که توفیق توبه از خداست، باید چگونگی و راه توبه را نیز از خداوند دریافت کنیم.
• قبول توبه و ارائه راه آن، از شئون تربیت و ربوبیت خداست.
• این همه لطف و قبول توبه، تنها کار خداست.
• اگر توبه واقعی باشد، خداوند آن را می پذیرد.
• اگر توبه را شکستیم، باز هم خداوند توبه را می پذیرد.
• عذر پذیری خدا همراه با رحمت است، نه عتاب وسرزنش.

سوره بقره، آیه 37

منبع:تفسیر نور، ج 1، ص 99

علی علیه السلام، جانشین پیامبر

إنَّما وَلِیکمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکعُونَ

ولی و سرپرست شما، تنها خداوند و پیامبرش و مؤمنانی هستند که نماز را برپا می دارند و در حال رکوع، زکات می دهند.

توضیح و پیام ها

• این آیه به وظیفه مردم در برابر خدا و پیامبر اشاره می کند. با وجود سه مرجع «خدا»، «پیامبر» و «اولی الامر» هرگز مردم در بن بست قرار نمی گیرند. آمدن این سه مرجع برای اطاعت، با توحید قرآنی منافات ندارد، چون اطاعت از پیامبر و اولی الامر نیز، شعاعی از اطاعت خدا و در طول آن است، نه در عرض آن و به فرمان خداوند اطاعت از این دو لازم است. در تفسیر نمونه به نقل از ابن عباس آمده است که وقتی پیامبر اسلام، هنگام عزیمت به تبوک، علی علیه السلام را در مدینه به جای خود منصوب کرد و فرمود: «انت منّی بمنزلة هارون من موسی» این آیه نازل شد.

• در آیه، اطاعت از اولی الامر آمده، ولی به هنگام نزاع، مراجعه به آنان مطرح نشده، بلکه تنها مرجع حلّ نزاع، خدا و رسول معرفی شده اند. و این نشانه آن است که اگر در شناخت اولی الامر و مصداق آن نیز نزاع شد، به خدا و رسول مراجعه کنید که در روایات نبوی، اولی الامر اهل بیت پیامبر معرّفی شده اند.

• امام صادق علیه السلام فرمود: أَطِیعُوا اللَّهَ…و همان کسانی اند که درباره آنها فرموده: إِنَّما وَلِیکمُ اللَّهُ…وَ هُمْ راکعُونَ
1-مردم باید نظام اسلامی را بپذیرند و از رهبران الهی آن در قول و عمل پشتیبانی کنند.
2-اسلام مکتبی است که عقاید و سیاستش بهم آمیخته است. اطاعت از رسول وولی الامر که امری سیاسی است، به ایمان به خدا و قیامت که امری اعتقادی است، آمیخته است.
3-اولی الامر باید همچون پیامبر معصوم باشند، تا مانند پیامبر اطاعت از آنان، لازم و بی چون وچرا باشد.
4-نشانه ایمان واقعی، مراجعه به خدا و رسول، هنگام تنازع و بالا گرفتن درگیری هاست و اطاعت در شرایط عادّی کار مهمّی نیست.
5-مخالفان با احکام خدا و رسول و رهبران الهی، باید در ایمان خود شک کنند.

سوره نساء، آیه 59

منبع:تفسیر نور، ج 2، ص 90

شکوه انفاق علی علیه السلام در حال نماز

إِنَّما وَلِیکمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکعُونَ

ولی و سرپرست شما، تنها خداوند و پیامبرش و مؤمنانی هستند که نماز را برپا می دارند و در حال رکوع، زکات می دهند.

توضیح و پیام ها

در شأن نزول آیه آمده است: سائلی وارد مسجد شد و از مردم درخواست کمک کرد. کسی چیزی به او نداد. حضرت علی علیه السلام در حالی که به نماز مشغول بود، در حال رکوع، انگشتر خود را به سائل بخشید. در تکریم این بخشش، این آیه نازل شد.
شیعه و سنّی در این شأن نزول، توافق دارند. عمّار یاسر می گوید: پس از انفاق انگشتر در نماز و نزول آیه بود که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«مَن کنتُ مولاه فعلی مولاه». پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در غدیرخم، برای بیان مقام حضرت علی علیه السلام این آیه را تلاوت فرمود. و خود علی علیه السلام نیز برای حقّانیت خویش، بارها این آیه را می خواند.
امام صادق علیه السلام فرمودند: منظور از الَّذِینَ آمَنُوا…،علی علیه السلام و اولاد او علیهم السلام تا روز قیامت هستند.
امام باقر علیه السلام فرمود: «خداوند پیامبرش را دستور داد که ولایت علی علیه السلام را مطرح کند و این آیه را نازل کرد».
اسلام، هم دین ولایت است و هم دین برائت. هم جاذبه دارد و هم دافعه.
????کسی که نسبت به فقرا بی تفاوت باشد، نباید رهبر و ولی شما باشد.
????کارهای جزئی(مثل انفاق انگشتر) نماز را باطل نمی کند.
????در فرهنگ قرآن، به صدقه مستحبّی هم «زکات» گفته می شود.

سوره ماءده، آیه 55

منبع:تفسیر نور، ج 2، ص 318

وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً یهْدُونَ بِأَمْرِنا وَ أَوْحَینا إِلَیهِمْ فِعْلَ الْخَیراتِ وَ إِقامَ الصَّلاةِ وَ إِیتاءَ الزَّکاةِ وَ کانُوا لَنا عابِدِینَ

و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما(مردم را) هدایت می کردند و به آنان، انجام کارهای نیک و برپایی نماز و پرداخت زکاة را وحی کردیم و آنان فقط عبادت کنندگان ما بودند.

پیام ها

1-امامت نیز همچون نبوت، باید با انتخاب خداوند باشد. «
2-پیامبران بزرگ علاوه بر مقام رسالت(رساندن پیام وحی)، امامت و رهبری جامعه را نیز بر عهده داشته اند.
3-نماز و زکات در میان کارهای خیر، جایگاه ویژه ای دارند.
4-نماز و زکات، دو رکن اساسی در همه ادیان بوده است.
5-نعمت های الهی، ما را از بندگی خدا غافل نسازد.
6-دین از سیاست جدا نیست.
7-رهبر باید به آنچه هدایت می کند، عامل باشد.

سوره انبیاء، آیه 73

منبع:تفسیر نور، ج 5، ص 474