مهنــا

 وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا وَ اذْکرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیکمْ إِذْ کنْتُمْ أَعْداءً فَأَلَّفَ بَینَ قُلُوبِکمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْواناً 

و همگی به ریسمان خدا چنگ زنید و پراکنده نشوید و نعمت خدا را بر خود یاد کنید، آنگاه که دشمنان یکدیگر بودید، پس خداوند میان دلهایتان الفت انداخت و در سایه نعمت او برادران یکدیگر شدید.

 نکته ها 

حضرت علی علیه السلام می فرماید: قرآن، حبل اللّه است.

و از امام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمود: «نحن حبل اللّه» ما اهل بیت، حبل اللّه هستیم.

و در روایت دیگری آمده است: علی بن ابی طالب علیهما السلام حبل اللّه است.

ایجاد الفت میان دلها تنها به دست خداست. «فَأَلَّفَ بَینَ قُلُوبِکمْ»

قرآن خطاب به پیامبر می فرماید: «لَوْ أَنْفَقْتَ ما فِی الْأَرْضِ جَمِیعاً ما أَلَّفْتَ بَینَ قُلُوبِهِمْ» اگر همه ی سرمایه های زمین را خرج کنی نمی توانی بدون خواست او بین دلها ایجاد الفت نمایی. تفرقه، در ردیف عذاب ها و مجازات های الهی است.

همچنین در اسلام دروغ گفتن برای ایجاد وحدت، جایز و راست گفتنِ تفرقه انگیز، حرام است.

سوره آل عمران، آیه 103

منبع: تفسیر نور، ج 1، ص576، ك

فاية الخصام، ص 343

منْ دُونِ اللَّهِ فَاهْدُوهُمْ إِلی صِراطِ الْجَحِیمِ *وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ

پس همه را به راه دوزخ راهنمایی کنید. آنان را متوقف کنید، زیرا که آنان مورد سؤال و باز خواست هستند.

نکته ها

۰•°امامت، تداوم نبوت محوریترین مسایل اعتقادی، توحید، نبوت و معاد است؛ اما امامت تداوم نبوت است و به آن باز می گردد. خدای سبحان امامت را ادامه رسالت و همتای آن می داند و پیامبری منهای ولایت را برابر رسالت بدون امامت می داند.

۰•°در روایات شیعه و سنّی آمده که از مصادیق سؤال در آیه ی «وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ» سؤال از ولایت و رهبری علی بن ابی طالب علیهما السلام است.

۰•°در روایات آمده است که در قیامت از چند چیز سؤال می شود: رهبری امام معصوم علیهم السلام عمر و جوانی، درآمد و خرج و مصرف و رسیدگی به فقرا و بدعت ها.

سوره آل عمران، آیه 61

منبع: تفسیر نور؛ ج 8؛ ص21

فَمَنْ حَاجَّک فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَک مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَی الْکاذِبِینَ

 پس هر که با تو، بعد از علم و دانشی که به تو رسیده است، درباره او(عیسی) به ستیز و محاجّه برخیزد(و از قبول حقّ شانه خالی کند) بگو: بیائید پسرانمان وپسرانتان و زنانمان وزنانتان وخودمان را(کسی که به منزله خودمان است) وخودتان را بخوانیم، سپس(به درگاه خدا) مباهله و زاری کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.

 پیامها

1-اگر انسان ایمان به هدف داشته باشد، حاضر است خود و نزدیک ترین بستگانش را در معرض خطر قرار دهد.

2-آخرین برگ برنده و سلاح برنده مؤمن، دعاست.

3-فرزند دختری، همچون فرزند پسری، فرزند خود انسان است. «أَبْناءَنا» بنابراین امام حسن وامام حسین علیهما السلام فرزندان پیامبرند.

4-زن و مرد در صحنه های مختلف دینی، در کنار همدیگر مطرحند.

5-در دعا، کیفیت و حالات اهل دعا مهم است، نه تعداد آنها. گروه مباهله کننده پنج نفر بیشتر نبودند.

6-علی بن ابی طالب علیهما السلام، جان رسول اللَّه صلی الله علیه و آله است.

7-در مجالس دعا، کودکان را نیز با خود ببریم.

8-اهل بیت پیامبر علیهم السلام مستجاب الدعوة هستند.

سوره آل عمران، آیه 61

منبع: تفسیر نور، ج 1، ص527

إنَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَیجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا

همانا کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند به زودی خدای رحمان برای آنان محبّتی(در دل ها) قرار می دهد.

توضیح

از امام صادق علیه السلام روایت شده است: ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام پاداشی است که خدا به مؤمنان دارای عمل صالح می دهد. و نظیر این روایت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در مورد مهر و محبّت اهل ایمان به علی علیه السلام آمده است.

گنجى شافعى از قول خوارزمى مي نويسد كه على عليه السلام فرمود：مردى مرا ملاقات كرد و گفت يا ابا الحسن بدانكه به خدا من تو را در راه خدا دوست دارم على عليه السلام فرمود：من به رسول خدا صلى الله عليه و آله مراجعه كرده و سخن‏ آن مرد را به او خبر دادم. پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود：شايد در باره او احسان و نيكى نموده‏اى، گفتم به خدا من درباره او احسانى نكرده‏ام، رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود خدا را سپاس كه دل هاى مؤمنين را بدوستى تو واداشته است آنگاه آيه بالا نازل شد.

پیامها

1-ایمان بدون عمل و عمل بدون ایمان، کارساز نیست.

2-ایمان وکار شایسته، کلید محبوبیت نزد مردم است.

3-محبوب شدن به دست خداست.

4-محبوب شدن، رحمتی الهی است که نصیب مؤمنان و صالحان می شود.

5-ممکن است امروز به کار شایسته شما ارج ننهند، ولی صبر و تلاش مداوم شما، در آینده به ثمر خواهد نشست.

سوره مریم، آیه 96

منبع: الغدير، جلد 2، ص 56

        تفسیر نور، ج 5، ص314

 إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ وَ الْمُشْرِكِينَ فِي نارِ جَهَنَّمَ خالِدِينَ فِيها أُولئِكَ هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ *إِنَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِک هُمْ خَیرُ الْبَرِیةِ

همانا کسانی از اهل کتاب و مشرکان که کافر شدند، در آتش دوزخ، جاودانه اند. و بدترین مخلوقاتند. بی شک کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند، بهترین مخلوقاتند.

پیام ها 

در روایاتی از شیعه و سنی نقل شده که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به علی بن ابیطالب فرمودند: تو و یاران تو خیر البریة هستید.

1-کسی که اسلام را نپذیرد، خواه مشرک باشد، خواه اهل کتاب، کافر است.

2-سرنوشت اهل کتاب و مشرکان یکی است.

3-گل سر سبد هستی یعنی انسان، به خاطر پشت پا زدن به منطق و بینه، بدترین مخلوقات می شود.

4-انسان با انتخاب خود جایگاه خود را تعیین می کند، یا شرّ البریه و جهنمی، یا خیر البریه و بهشتی.

5-مقایسه میان کفر و ایمان و پایان کار آنان، بهترین نوع روشنگری است.

6-رشد یا سقوط دیگر موجودات، محدود است ولی رشد و سقوط انسان، بی نهایت است.

سوره انسان، آیه 7-6

منبع:تفسیر نور، ج 10، ص557

فِی بُیوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یذْکرَ فِیهَا اسْمُهُ یسَبِّحُ لَهُ فِیها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ

 (این نور هدایت) در خانه هایی است که خدا اذن داده رفعت یابند و نام او در آنها ذکر شود. در آنها بامدادان و شامگاهان او را تسبیح گویند.

پیام ها

1- راهیابی به نور هدایت خداوند، با رفت و آمد به مساجد به دست می آید.

2- مکان ها یکسان نیستند و بعضی از آنها، بر بعضی دیگر برتری دارند.

3- مساجد باید از خانه های دیگر بهتر و برتر باشند.

4- بزرگی و عظمت، مخصوص خدا و مواردی است که او اجازه می دهد.

5- اصل در استفاده از مساجد، نماز و ذکر خداست، نه مراسم دیگر.

6- درهای مسجد باید در اوقات نماز باز باشد و کسی حقّ ندارد آن را ببندد.

7- تسبیح خداوند، باید هر صبح و شام تکرار شود.

سوره نور، آیه 36

منبع:تفسیر نور؛ ج 6؛ ص186

 اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کمِشْکاةٍ فِیها مِصْباحٌ الْمِصْباحُ فِی زُجاجَةٍ الزُّجاجَةُ کأَنَّها کوْکبٌ دُرِّی یوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبارَکةٍ زَیتُونَةٍ لا شَرْقِیةٍ وَ لا غَرْبِیةٍ یکادُ زَیتُها یضِی ءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ نُورٌ عَلی نُورٍ یهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یشاءُ وَ یضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ وَ اللَّهُ بِکلِّ شَی ءٍ عَلِیمٌ 

خداوند، نور آسمان ها وزمین است. مَثَل نور او همچون چراغدانی است که در آن چراغی (پر فروغ) باشد. آن چراغ در میان حبابی شیشه ای و آن شیشه همچون ستاره ای تابان و درخشان، چراغ از روغن درخت پر برکت زیتونی بر افروخته شده، که نه شرقی است و نه غربی. (روغنش به قدری صاف و شفّاف است) که بدون تماس آتش نزدیک است (شعله ور شود و) روشنی دهد. نوری است بر فراز نور دیگر. هر کس را خداوند بخواهد به نور خویش هدایت می کند، و خداوند برای مردم مَثَل ها می زند و خداوند به هر چیزی آگاه است.

 توضیح

فضيل بن يسار گفت به حضرت صادق (ع) عرض كردم اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ

فرمود خداوند چنين است

گفتم مَثَلُ نُورِهِ

فرمود محمّد مثل نور خدا است

گفتم «كَمِشْكاةٍ»

فرمود سينه محمّد صلى اللَّه عليه و آله و سلم

گفتم «فِيها مِصْباحٌ»

فرمود در آن نور علم است. يعنى نُبوّت.

گفتم: «الْمِصْباحُ فِي زُجاجَةٍ»

فرمود علم پيامبر اكرم وارد به قلب علي عليه السّلام شد.

گفتم: (كأنها)

فرمود چرا (كأنها) مي گویى،

پرسيدم پس چگونه بگويم

فرمود «كأنه كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ».

گفتم: «يُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبارَكَةٍ زَيْتُونَةٍ لا شَرْقِيَّةٍ وَ لا غَرْبِيَّةٍ».

فرمود آن امير المؤمنين علي بن ابى طالب عليه السّلام است كه نه يهودى است و نه نصراني.

گفتم: «يَكادُ زَيْتُها يُضِي‏ءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ.

فرمود نزديك است علم از دهان عالم آل محمّد فرو ريزد قبل از سخن گفتن.

گفتم: «نُورٌ عَلى‏ نُورٍ»

فرمود امامى پس از امام ديگر

سوره نور، آیه 35

منبع: تفسیر نور؛ ج 6؛ ص186؛

  بحار الأنوار ، ج‏23، ص: 307

 الَّذِینَ ینْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّیلِ وَ النَّهارِ سِرًّا وَ عَلانِیةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَ لا هُمْ یحْزَنُونَ

کسانی که اموال خود را در شب وروز، پنهان وآشکارا انفاق می کنند، اجر وپاداش آنان نزد پروردگارشان است و نه ترسی برای آنهاست و نه غمگین می شوند.

توضیح و پیام ها

√ در تفاسیر صافی، مجمع البیان، قرطبی و کبیر فخررازی آمده که این آیه در شأن حضرت علی علیه السلام نازل شده است. هنگامی که آن حضرت فقط چهار درهم ذخیره داشت، یک درهم را در روز، یک درهم را در شب، سومین آنرا مخفیانه، و چهارمین درهم را آشکارا در راه خدا انفاق نمود.

√ داشتن روحیه ی انفاق و سخاوت مهم است، نه یکی دو بار انفاق آنهم از روی ترحّم.

√ تعیین نشدن اجر الهی، نشانه ی گستردگی آن است.

√ وعده های الهی، بهترین مشوّق انسان در کارهای نیک است.

√ آرامش و امنیت، از برکات انفاق است.

سوره بقره، آیه 274

منبع: تفسیر نور، ج 1، ص434

یا أَیهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیک مِنْ رَبِّک وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یعْصِمُک مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا یهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرِینَ

 ای پیامبر! آنچه را از سوی پروردگارت به تو نازل شده است(در مورد ولایت و جانشینی حضرت علی) اعلام کن و اگر چنین نکنی، رسالت الهی را نرسانده ای و(بدان که) خداوند تو را از (شرّ) مردم(و کسانی که تحمّل شنیدن این پیام مهم را ندارند) حفظ می کند. همانا خداوند گروه کافران را هدایت نمی کند.

توضیح و پیام ها

این آیه به دلایلی که خواهد آمد مربوط به جانشینی حضرت علی علیه السلام و نصب او به ولایت در غدیر خم به هنگام برگشت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از سفر حج در سال دهم هجری است. جالب اینکه این آیه در میان دو آیه ای قرار گرفته که مربوط به اقامه کتاب آسمانی است و شاید اشاره به این باشد که میان رهبر معصوم و اقامه کتاب آسمانی، پیوند محکمی برقرار است. آری، امام است که می تواند کتاب آسمانی را به پا دارد و این کتاب خداست که می تواند امام واقعی را معرّفی کند. همه مفسّران شیعه به اتکای روایات اهل بیت علیهم السلام و نیز بعضی از مفسّران اهل سنت به عنوان یکی از مصادیق، آیه را مربوط به نصب حضرت علی علیه السلام در غدیر خم به ولایت و امامت دانسته اند. جالب آنکه صاحب تفسیر المنار از مُسند احمد و ترمذی و نسائی و ابن ماجه، حدیثِ «مَن کنتُ مولاه فعلی مولاه» را با سند صحیح و موثّق بیان کرده است

در تمام قرآن تنها در این آیه است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نسبت به کتمان پیام، تهدید شده که اگر نگویی، تمام آنچه را که در 23 سال رسالت گفته ای هدر می رود. پس باید دید چه پیام مهمی است که این گونه بیان می شود؟پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به حضرت علی علیه السلام فرمود: «لو لم ابلغ ما امرت به من ولایتک لحبط عملی» اگر آنچه درباره ولایت تو است به مردم نرسانم تمام اعمال من محو می شود. 

انتخاب رهبر اسلامی (امام معصوم) باید از سوی خداوند باشد.

سوره مائده، آیه 67

منبع:تفسیر نور، ج 2، ص335

الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دِینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکمُ الْإِسْلامَ دِیناً

امروز،(هجده ذی الحجّه، عید غدیر) کافران از(زوال) دین شما مأیوس شدند، پس، از آنان نترسید و از من بترسید. امروز دینتان را برای شما کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان «دین» برایتان برگزیدم.

 تفسیر و پیام ها

«به اعتقاد مفسران شیعه و سنی این آیه درباره جانشینی پیامبر در 18 ذی الحجه عید غدیر خم نازل گردید. و پیامبر جانشین بعد از خودشان را رسما اعلام فرمودند به گونه ای که روز اتمام نعمت و اکمال دین نامیده شده است. امام باقر علیه السلام فرمودند: «ولایت، آخرین فریضه الهی است سپس آیۀ«الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دِینَکمْ» را تلاوت فرمودند».

روایاتی که از طریق شیعه و سنی در شأن نزول آیه آمده، در مقام بیان جملۀ«الْیوْمَ یئِسَ الَّذِینَ کفَرُوا» و «الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دِینَکمْ» است، نه مربوط به جملات قبل و بعد از آن، که درباره احکام مردار است. ج:طبق روایات شیعه و سنّی، این قسمت از آیه: الْیوْمَ أَکمَلْتُ…پس از نصب علی بن ابی طالب علیهما السلام به امامت در غدیرخم نازل شده است.

ویژگی های روز عید غدیر خم

1-روز یأس کافران،

2- روز اکمال دین،

3- روز اتمام نعمت الهی بر مردم،

4- روزی که اسلام به عنوان «دین» و یک مذهب کامل، مورد پسند خدا قرار گرفته است.

امّا کمال دین، به خاطر آن است که اگر مقرّرات و قوانین کامل وضع شود، لیکن برای امّت و جامعه، رهبری معصوم و کامل تعیین نشود، مقرّرات ناقص می ماند.

امّا اتمام نعمت، به خاطر آن است که قرآن بزرگ ترین نعمت را نعمت رهبری و هدایت معرّفی کرده است، اگر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از دنیا برود و مردم را بی سرپرست بگذارد، کاری کرده که یک چوپان نسبت به گله نمی کند. چگونه بدون تعیین رهبری الهی نعمت تمام می شود. امّا رضایت خداوند، برای آن است که هرگاه قانون کامل و مجری عادل به هم گره بخورد، رضایت پروردگار حاصل می شود.

در روایات اهل بیت علیهم السلام عید غدیر از بزرگ ترین اعیاد به شمار آمده است.

دین بدون رهبر معصوم، کامل نیست.

نصب علی علیه السلام به امامت، اتمام نعمت است، «أَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتِی» و رها کردن ولایت او کفران نعمت و ناسپاسی نعمت و عواقب بدی دارد

اسلام بی رهبر معصوم، مورد رضای خدا نیست.

سوره مائده، آیه 3

منبع: تفسیر نور، ج 2، ص234