مهنــا

1 -  آگاهانه سخن بگوئیم：
«لا تقف ما لیس لك به علم» اگر از آنچه به آن آگاهى ندارى پیروى نكن . اسراء، 36

2 - نرم و ملایم سخن بگوئیم：
«فقولا له قولاً لیّناً لعله یتذكر او یخشى» طه، 44
اما به نرمى با او سخن بگویید شاید متذكّر شود یا از خدا بترسد .

3 -  گفتار خود را با عمل همراه كنیم：
«لم تقولون ما لا تفعلون» چرا سخنى مى‏گویید كه عمل نمى‏كنید . صفّ 3

4 - منصفانه سخن بگوئیم：
«و اذا قلتم فاعدلوا» و هنگامى كه سخنى مى‏گویید عدالت را رعایت نمایید . انعام، 152

5 - بر طبق حق سخن بگوئیم：
«قولوا قولاً سدیداً» همیشه به حق و صواب سخن بگویید .

احزاب، 70

6 -  با نرمى سخن بگوئیم:
«فقل لهم قولاً میسوراً» با گفتار نرم و آمیخته با لطف با آنها سخن بگویید . اسراء، 28

7 -  بلیغ سخن بگوئیم :
«و قل لهم فى انفسهم قولاً بلیغاً» نساء، 63
و با بیانى رسا نتایج اعمالشان را به آنها گوشزد نما .

8 -  فصیح سخن بگوئیم :
«و اخى هرون هو افصح منّى لساناً فارسله معى» قصص، 34
برادرم هارون زبانش از من فصیح‏تر است او را همراه من بفرست تا یاور من باشد .

9 -  به طرز نیكو سخن بگوئیم :
«قولو للناس حسناً» و به مردم نیك بگویید . بقره، 83

10 -  بطرز نیكوتر سخن بگوئیم :
«قل لعبادى یقولوا التى هى احسن» به بندگانم بگو سخنى بگویند كه بهترین باشد . اسراء، 53

11 -  بطرز شایسته سخن بگوئیم :
«و قولوا لهم قولاً معروفاً» و با آنها به طور شایسته سخن بگویید . نساء، 8

12 - كریمانه سخن بگوئیم :
«و قل لهما قولاً كریماً» گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه به آنها بگو . اسراء، 23

13 -  پاكیزه سخن بگوئیم :
«و هدوا الى الطیّب من القول» حج، 24
و به سوى سخنان پاكیزه هدایت میشوند .

14- سعى كنیم در سخنان خود مردم را به سوى خداوند دعوت كنیم :
«و من احسن قولاً ممن دعا الى اللَّه و عمل صالحاً» فصّلت، 33

چه كسى خوش گفتارتر است از آن كسى كه دعوت به سوى خدا مى‏كند .

 یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ 

ای کسانی که ایمان آورده اید!(در برابر حوادث سخت زندگی) از صبر و نماز کمک بگیرید، همانا خداوند با صابران است.

توضیح 

* صبر از بزرگ ترین ملکات و احوالی است که قرآن آن را ستوده و مکرر امر بدان نموده است
* در این آیه نیز به مسلمانان دستور داده می شود تا در برابر حوادث سخت زندگی، از صبر و نماز یاری بجویند.
* کسی که نماز را با حضور قلب و با توجّه می خواند، به معراج می رود. هرچه پرواز معنوی او بیشتر باشد و بالاتر رود، دنیا و مشکلات آن و حتّی خوشی های آن کوچک تر می شود.

 پیام ها 

1-ایمان اگر همراه با عمل و توکل وصبر و عبادت باشد، کاربرد بیشتری خواهد داشت.

2-نماز اهرم است، بار نیست.

3-صبر ونماز، وسیله جلب حمایت های الهی هستند.

4-اگر چه خداوند با هر کس و در هر جایی حضور دارد؛ و لکن همراهی خدا با صابران، معنای خاصّی دارد و آن لطف، محبّت و یاری رسانی خداوند به صابران است.

سوره بقره، آیه 153

منابع: تفسیر المیزان، ج 1، ص518-

تفسیر نور، ج 1، ص235-

تفسير روح ‏المعانى، تفسير صافى.

لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَيْ‏ءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَليمٌ

هرگز به (حقيقت) نيكوكارى نمى‏رسيد مگر اينكه از آنچه دوست مى‏داريد، (در راه خدا) انفاق كنيد؛ و آنچه انفاق مى‏كنيد، خداوند از آن آگاه است‏.

پیام ها

1- یگانه راه رسیدن به مقام نیكوكاران، انفاق خالصانه از امور مورد علاقه است، نه فقط ذكر و دعا. «لن تنالوا البرّ…»

2- در مكتب اسلام، هدف از انفاق تنها فقرزدایى نیست، بلكه رشد انفاق كننده نیز مطرح است. دل كندن از محبوب‏ هاى خیالى وشكوفا شدن روح سخاوت، از مهم ‏ترین آثار انفاق براى انفاق كننده است. «لن تنالوا البرّ»

3- دلبستگى به دنیا سبب محروم شدن از رسیدن به مقام برّ است. «لن تنالوا البرّ»

4- انسانى كه تربیت الهى یافته، اسیر مال و ثروت نیست، بلكه حاكم بر آنهاست. «تنفقوا ممّا تحبّون»

5 - در انفاق، اصل كیفیّت است، نه كمیّت. «ممّاتحبّون» 6- در انفاق نه افراط و نه تفریط، تنها بخشى از آنچه را دوست دارى، انفاق كن. «ممّا تحبّون»

آيه شماره 92 از سوره مبارکه آل عمران

 و اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّها لَکبِیرَةٌ إِلَّا عَلَی الْخاشِعِینَ 

و از صبر ونماز یاری جویید واین کار جز برای خاشعان، گران وسنگین است.

 پیام ها 

1- صبر ونماز، دو اهرم نیرومند در برابر مشکلات است.

2- هر چه در آستان خدا اظهار عجز و بندگی بیشتر کنیم، امدادهای او را بیشتر دریافت کرده و بر مشکلات پیروز خواهیم شد.

3- استعانت از خداوند در آیه ی «إِیاک نَسْتَعِینُ» منافاتی با استعانت از آنچه به دستور اوست، ندارد.

4- سنگین بودن نماز، گاهی نشانه ی تکبّر در برابر خداست.

سوره بقره، آیه 45

منبع: تفسیر نور؛ ج 1؛ ص107

 و لا تَحْسَبَنَ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یرْزَقُونَ 

و هرگز گمان مبر آنها که در راه خدا کشته شده اند، مردگانند؛ بلکه آنها زندگانی هستند که نزد پروردگارشان روزی داده می شوند.

 پیام ها 

1- شهادت، پایان زندگی نیست، آغاز حیات است. بسیاری از زندگان مرده اند، ولی کشتگان راه خدا زنده اند.

2- شهادت، باختن و از دست دادن نیست؛ بلکه یافتن و به دست آوردن است.

3- کشته شدن، آنگاه ارزشمند است که در راه خدا باشد.

4- تصوّر هلاکت و یا خسارت برای شهید، تفکری انحرافی است که باید اصلاح شود.

سوره آل عمران، آیه 169

منبع: تفسیر نور؛ ج 1؛ ص647

 فَلَمَّا فَصَلَ طالُوتُ بِالْجُنُودِ قالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِیکمْ بِنَهَرٍ فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَیسَ مِنِّی 

پس هنگامی که طالوت، سپاهیان را با خود بیرون برد، به آنها گفت: خداوند شمارا به یک نهر آب آزمایش می کند، پس هر که از آن بنوشد از من نیست.

 پیام ها 

1- کسانی که از میدان امتحان پیروز بیرون آیند، اندک هستند.

2- انقلابی بودن مهم نیست، انقلابی ماندن مهم است. در این ماجرا شعار دهنده بسیار بود، ولی آنان که در آزمایشات موفق شدند، اندک بودند.

3- ایمان به معاد و وعده های الهی، توانایی ایستادگی در برابر سختی ها و مشکلات را ایجاد می کند.

4- ایمان، درجاتی دارد. با اینکه گروهی همراه با طالوت بودند و به او ایمان داشتند و از نوشیدن آب هم گذشتند؛ «آمَنُوا مَعَهُ» ولی هر مؤمنی رزمنده نیست، تنها مؤمنانی رزمنده هستند که به لقاء اللّه ایمان داشته باشند.

5- فراوانی عِدّه و عُدّۀدشمن در برابر ارادۀخداوند چیزی نیست.

6- نیروهای کیفی هرچند اندک باشند، برنیروهای کمّی برتری دارند.

7- مؤمن مخلص، پیروزی را از خدا می داند.

سوره بقره، آیه 249

منبع: تفسیر نور؛ ج 1؛ ص388

 إِنَ اللَّهَ اشْتَری مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ 

همانا خداوند از مؤمنان، جانها و اموالشان را به بهای بهشت خریده است.

 پیام ها 

1- با داشتن خریداری همچون خدا، چرا به سراغ دیگران برویم؟

2- خداوند، تنها از مؤمن خریدار است، نه از منافق و کافر.

3- در پذیرش الهی، جهاد با جان بر جهاد مالی مقدّم است.

4- بهشت، در سایۀجهاد و شمشیر و تقدیم جان و مال به خداوند است.

5- اگر هدف از جهاد، خدا باشد، کشته شدن یا کشتن، تفاوتی نمی کند.

6- هدف مؤمن از جنگ، ابتدا نابود کردن باطل و اهل آن وسرانجام شهادت است.

سوره توبه، آیه 111

منبع: تفسیر نور؛ ج 2؛ ص351

 کانُوا لا یتَناهَوْنَ عَنْ مُنکرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ ما کانُوا یفْعَلُونَ 

آنان یکدیگر را از کارهای زشتی که انجام می دادند باز نمی داشتند (ونهی از منکر نمی کردند). به راستی چه بد است آنچه انجام می دادند.

 پیام ها 

1- کسی که نسبت به فساد، بی تفاوت باشد، ملعون انبیاست.

2- نهی از منکر، مخصوص دین اسلام نیست.

3- نهی از منکر، یک وظیفه ی همگانی و عمومی است.

4- در جامعه ی بنی اسرائیل و یهود، فساد رواج داشته است.

5- ترک امر به معروف، زمینه ساز کفر است.

سوره مائده، آیه 79

منبع: تفسیر نور؛ ج 2؛ ص351

 لوْ لا ینْهاهُمُ الرَّبَّانِیونَ وَ الْأَحْبارُ عَنْ قَوْلِهِمُ الْإِثْمَ وَ أَکلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ ما کانُوا یصْنَعُونَ 

چرا علمای نصارا و یهود آنان را از سخنان گناه آلود وخوردن مال حرام بازنمی دارند؟ چه بد است آنچه انجام می دهند.

 پیام ها 

1- مسئولیت امر به معروف و نهی از منکر، در درجه اوّل متوجّه علماست.

2- سکوت و بی تفاوتی علما، زمینۀترویج فساد است.

3- علما باید قدرت داشته باشند تا بتوانند علاوه بر موعظه و دعوت، جلوی مفاسد را بگیرند.

4- اگر نهی از منکر، جلوی گناه را نگیرد، لااقل جلوی سرعت آن را می گیرد.

5- علمای اهل کتاب، حتّی به حداقل وظیفه هم عمل نکردند.

6- زیبایی علم، در اظهار آن و زشتی اش در سکوت و کتمان است.

سوره مائده، آیه 63

منبع: تفسیر نور؛ ج 2؛ ص328

کنْتُمْ خَیرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لَوْ آمَنَ أَهْلُ الْکتابِ لَکانَ خَیراً لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَکثَرُهُمُ الْفاسِقُونَ 

شما بهترین امّتی هستید که برای مردم ظاهر (وگزیده) شده اید. به خوبی ها فرمان می دهید و از بدی ها و زشتی ها، نهی می کنید و به خدا ایمان دارید و اگر اهل کتاب (نیز به چنین آئین درخشانی) ایمان آورده بودند، قطعاً برایشان بهتر بود. برخی از آنان مؤمنند، ولی بیشترشان فاسق اند.

 پیام ها 

1- بهترین امّت بودن با شعار نیست، با ایمان و امر به معروف و نهی از منکر است.

2- در امّتِ ساکت و ترسو خیری نیست.

3- امر به معروف و نهی از منکر به قدری مهم است که انجام آن معیار امتیاز امّت هاست.

4- امر به معروف و نهی از منکر، در صورتی محقّق می شود که مسلمانان به شکل یک امّت باشند، یعنی حاکمیت داشته باشند.

5- مسلمانان مسئول اصلاح تمام جوامع بشری هستند.

سوره آل عمران، آیه 110

منبع: تفسیر نور؛ ج 1؛ ص581