مهنــا

علم خويشتن را جهل، و يقينتان را شك قرار ندهيد، آنگاه كه عالم و آگاه شديد عمل كنيد و زمانى كه يقين كرديد اقدام نماييد.

نهج البلاغه /حکمت/ ۲۷۴

 امیرالمؤمنین امام علی‌ علیه‌السلام:  

 الحذر کلّ الحذر من عدوّک بعد صلحه، فانّ العدوّ ربّما قارب لیتغفّل فخذ بالحزم

 زنهار! زنهار! از دشمن خود پس از آشتی بپرهیز، که بسا دشمن به نزدیکی گراید تا غافل‌گیر کند، پس دوراندیش باش.

   نهج‌البلاغه/ نامه53

نذریِ فکری برای امامی که هیچ عبادتی را همچون تفکر نمی دانست!

–> خوبست روی برخی جنبه های شخصیت امام علی(ع) تأمل کنیم و به خانواده و اطرافیان، به ویژه جنبه های که کمتر برای نوجوانان و جوانان گفته می شود:

 بگوییم که وقتی خبر سوءاستفاده مقامات حکومتی از بیت المال به امام علی می رسید، اولین اقدام ایشان “عزل” و برکناری مدیران فاسد بدون اتلاف وقت بود و هرگز تعارفی با فساد سیاسی مقامات نداشتند.

 این که مولا علی در چهار و نیم سال حکومتشان به گواه تاریخ، هیچ کس به دلیل نقد و اعتراض محدود نشد و آنجا هم که دست به شمشیر برد برای تامین امنیت مردم بود و هیچ گاه در جنگ پیشتازی نکرد.

 به فرزندانمان بگوییم که ایشان به فرزندش امام حسن توصیه کردند برده و بنده کسی نباش چون خدا تو را آزاد آفرید. و جمله طلایی ایشان را یادآوری کنیم که فرزندانتان را برای زمان خودشان تربیت کنید نه به زمان خودتان.

 بگوییم که دشمنِ مولا علی قبل از آنکه ابن ملجم مرادی باشد، جریان تحجّر و ارتجاع بود. جریانی که نمی تواند و نمی خواهد که اقتضائات زمانه را بفهمد.

 به فرزندانمان بگوییم که مولا علی، امام عرب و مرد شمشیر و غضب نیست، امامِ انسانیت است چون در زمانه ای که “زن” و “غیر مسلمان” جایگاهی نداشت، او، زنِ یهودی را تکریم و در برابر بی حرمتیِ کوچک یک سرباز حکومتی به آن زن، به شدت برآشفته شدند و برخورد کردند.

 به جوان و نوجوان خود بگوییم که امام علی علیه السلام توصیه به مهربانی و آسان گرفتن بر مردم می کردند و آن فراز طلایی و جهانی ایشان را در ذهن حک کنیم که به مالک اشتر فرمودند: “مهربانی با مردم را پوششِ دلِ خویش قرار ده، و با همه دوست و مهربان باش… زیرا مردم دو دسته‌اند، دسته‌ای برادر دینی تو، و دسته دیگر همانند تو در آفرینش می‌باشند.”

 به اطرافیان خود بگوییم که امام علی به مالک اشتر توصیه کرد با سنت هایی که مردم با آنها خو کرده اند درنیفتد.

 بگوییم که امام علی به مالک توصیه می کند مدیران ارشد و عالی حکومت باید کاری کنند که مردم بدون لکنت و ترس بتوانند آزادانه سخن بگویند.

 بگوییم که امام علی برای گفت و گو و خردورزی ارزش بسیار بالایی قائل بودند و عبادت بدون تفکر را فاقد ارزش می دانند.

? نهج البلاغه بخوانیم حتی در حد چند حکمت کوتاهش!

 منطبق کنندگان آیات کتاب «خدا» با اندیشه های «خود» چه صفاتی دارند؟

? پیامبر گرامی اسلام (ص) : [مَنْ فَسَّرَ الْقُرْآنَ بِرَأْیِهِ فَلْیَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارعوالي اللئالي‏]

کسی که قرآن را به رأی و نظر خود تفسیر کند، جایگاهش آتش جهنم است.»

? امام علی (علیه السلام) : «وَ آخَرُ قَدْ تُسَمَّی عَالِماً وَ لَیْسَ بِهِ فَاقْتَبَسَ جَهَائِلَ مِنْ جُهَّالٍ وَ أَضَالِیلَ مِنْ ضُلَّالٍ وَ نَصَبَ لِلنَّاسِ أَشْرَاکاً مِنْ حَبَائِلِ غُرُورٍ وَ قَوْلِ زُورٍ قَدْ حَمَلَ الْکِتَابَ عَلَی آرَائِهِ وَ عَطَفَ الْحَقَ عَلَی أَهْوَائِه یُؤْمِنُ النَّاسَ مِنَ الْعَظَائِمِ وَ یُهَوِّنُ کَبِیرَ الْجَرَائِم»

[نهج البلاغة،]

و دیگری که نام عالم بر خود نهاده در صورتی که عالم نیست، نادانی‌هایی از نادانان و گمراهی‌هایی از گمراهان فراگرفته، و برای مردمان دام‌هایی بافته از رشته‌های غرور و گفتار دروغ گسترده است. کتاب خدا را با اندیشه‌های خود منطبق می‌کند، و حق را با هوای نفس خود پیوند می‌دهد. مردمان را از گناهان بزرگ ایمن می‌سازد، و بزرگترین جرم‌ها را برایشان آسان جلوه‌گر می‌کند.»

?اساسا در این حدیث امام علی (ع) ، آن دسته از کسانی که نام خود را عالم گذاشته اند و لباس علما بر تن نموده اند اما کتاب خدا را با اندیشه های خود منطبق می کنند و حق را با هوای نفس خود پیوند می دهند ، عالم دینی ندانسته اند و علومشان را هم نادانی و گمراهی و دام هایی از رشته های غرور و دروغ برای مردم برشمرده اند .

?به هر حال وظیفه ی عالمان دینی در طول تاریخ این بوده است که به کشف و بیان معارف حقیقی اسلام ناب بپردازند و قرآن کریم را با توجه به قواعد تفسیری از اهل بیت (ع) گرفته و بصورت خالص و صحیح در اختیار مردم قرار دهند تا مایه ی هدایت بشر باشد .

اگر عالمان دینی چه سهوا و از روی مطالعه نکردن و جهل دچار تفسیر به رای و تحریف معارف اسلامی شوند و یا عمدا و از روی رسیدن به اهداف شومی دست به چنین کاری بزنند ، هم باید خود را برای آتشی عظیم مهیا سازند و هم جامعه را به آتش دنیوی و اخروی گرفتار خواهند کرد .

متاسفانه نمونه هایی از این تفسیر به رای ها، در سال های اخیر در فضای سیاسی کشور رخ داده است . از ماجرای مذاکره ی اباعبدالله (ع) در کربلا تا استنباط غلط در موضوع مشروعیت و مقبولیت از سیره ی سیاسی امیرالمومنین(ع) تا تفسیر اشتباه آیات 56 الی 58 سوره مبارکه انفال که هر کدام موجب موضع گیری علمای اسلام گردیده است .

حضرت آیت الله جوادی آملی

امام_علي(عليه‌السلام) درباره نقش شيطان در ايجاد بحران هويت بشر مي‏فرمايد:

?منحرفان، شيطان را معيار كار خود گرفتند و شيطان نيز آنها را دام خود قرار داد و در دلهاي آنان تخم گذاشت و جوجه‏ هاي خود را در دامانشان پرورش داد؛ با چشمهاي آنان نگريست و با زبانهاي آنان سخن گفت، پس با ياري آنها بر مركب گمراهي سوار شد و كردارهاي زشت را در نظرشان زيبا جلوه داد. [1]

?به فرموده امام_صادق(عليه‌السلام) عقل و قلب آدمي، اصل اوست: «أصل الإنسان لبّه»[2]

بنابراين شيطان با نفوذ به نهان‏خانه وجود انسان كه مركز هويت ‏سازي اوست، مي ‏كوشد گوهر اصلي او را تخليه كند و ديگري را به جاي او بنشاند.

شيطان سلسله مراتب را رعايت مي‏كند:

- ابتدا انسان را به ? مكروهات
-و سپس به گناهان كوچك مبتلا مي‏كند
-و پس از آن او را به گناهان بزرگ معتاد مي‏كند،
-در نتيجه معاذ الله او دين را تكذيب مي‏كند.

شيطان وقتي به درون بشر راه مي‏يابد، براي
بذرافشاني فساد زمينه مي‏سازد:

▫️حقايق و معارف را نابود مي‏كند
▫️و سپس تخمهاي فساد را در آن مي‏كارد
▫️و آنها را آبياري مي‏كند تا سبز شود؛
▫️ آن‏گاه كم‏كم در اينها لانه مي‏كند
▫️و در لانه تخم مي‏گذارد و تخمهاي خود را به جوجه تبديل مي‏كند و زماني كه اين جوجه‏ ها بزرگ شدند، برخي شئون علمي و انديشه بشر و بعضي شئون عملي و انگيزشي او را تسخير مي‏كند، تا به جاي او ببينند، بشنوند و سخن بگويند و اين شخص بيچاره خيال مي‏كند كه خود اوست كه سخن مي‏گويد، مي‏بيند و مي‏شنود.

?[1] ـ نهج البلاغه، خطبه 7
?[2] ـ الامالي [صدوق]، ص 199؛ بحار الأنوار، ج 1، ص 82.
کتاب تفسیر انسان به انسان ص360

شب هنگام كسى به ديدار ما آمد و ظرفى سر پوشيده پر از حلوا داشت، دانستم آن ظرف تنها ظرف حلوا نیست.

چنان از آن متنفّر شدم كه گويا آن را با آب دهان مار سمّى، يا قى كرده آن مخلوط كردند.
به او گفتم: هديه است يا زكات يا صدقه!!؟
گفت: این هديه (رشوه) است.

گفتم: چونان زنان بچّه مرده بر تو بگريند، آيا از راه دين وارد شدى كه مرا بفريبى!!

به خدا قسم اگر تمام آسمانها و زمین آنچه در عالم وجود دارم به من بدهند تا پوست دانه ی جوی را به ستم از موچه ای بگیرم و به همین مقدار خدا را نافرمانی کنم، هرگز چنین نخواهم کرد

همانا اين دنياى آلوده شما نزد من از برگ جويده شده ملخ پست‌تر است على را با نعمت هاى فناپذير، و لذّت‌هاى ناپايدار چه كار!!!

?نهج البلاغه، خ 224

امیرمومنان علی(علیه السلام):

اين دل ها همانند تن ها، خسته مى شوند. براى رفع آن به سخنان حكمت آميز و زيبا رو بیاورید.

نهج البلاغه،‌حکمت 197

قالَ علی(ع) يَا أَسْرَى الرَّغْبَةِ [اقْصُرُوا] أَقْصِرُوا فَإِنَّ الْمُعَرِّجَ عَلَى الدُّنْيَا لَا يَرُوعُهُ مِنْهَا إِلَّا صَرِيفُ أَنْيَابِ الْحِدْثَانِ أَيُّهَا النَّاسُ تَوَلَّوْا [عَنْ‏] مِنْ أَنْفُسِكُمْ تَأْدِيبَهَا وَ اعْدِلُوا بِهَا عَنْ [ضِرَايَةِ] ضَرَاوَةِ عَادَاتِهَا.

امام علی علیه‌السلام فرمود: ای اسیران شهوت‌ها دست نگه دارید که دل بستگان به دنیا را چیزی نمی‌ترساند جز صدای به هم خوردن دندان‌های حوادث. ای مردم تربیت نفس خود را عهده‌دار شوید و آن را از خوهای بدی که دارد بازبدارید.

?نهج البلاغه صبحی صالح، ص537

یڪ حدیث از نهج البلاغه:

حضرت امیـر مؤمنان امام علے علیہ السلام بہ عیادت یکے از اصحابشان که مریض بود رفتند، یہ خـرده اون مریض نالہ کرد، حضرت او را موعظہ کردند و فـرمودند:

«جـَعَلَ اللهُ ما کانَ مِن شَکْواکَ حَطّاً لِسَیِّئاتِڪَ»

خـداوند بیمارے تو را وسیلہ ۍ کاستنِ گناهانت قـرار داده است.

بعد حضرت او را دلدارے دادند و فرمودند:

«فَاِنَّ الْمَرَضٌ لا اَجْرَ فیہِ وَ لٰکِنَّهُ یَحُطُّ السَّیِّئاتِ، وَ یَحُطُّهَا حَتَّ الْاَوْرَاقِ»

مریضے و بیمارۍ پاداشے ندارد، اما از بین برنده ی گناهان است. برای مریضی به انسان پاداش نمےدهند، اما فایده اش این است کہ گناهان را از بین مےبرد. همانطور باد پاییزے برگ درختان را مےریزاند، مریضے هم باعث ریختن گناهان مےشود.

بہ همین دلیل وقتے انسان از بستر بیمارے بر مےخیزد، یڪ نورانیتی دارد، چون گناهش آمرزیده شده، نورانے شده و باید از این بہ بعد حواسش را جمع کند کہ دیگر گناه نڪند.

پس تب و لزرۍ که انسان مےکند، کفاره ے گناهانش است. البته ریزش گناهان در حالت مریضی براۍ انسان های خوب است، والا کسانے کہ نماز نمےخوانند و روزه نمےگیرند و تقوا ندارند، مرض براے آنها فایده ای ندارد، بیمارے برای آنها عذاب است.

اما براے اولیای خـدا بیمارۍ خوب است، اگر انسان بیمـار نشود یڪ حالت غرور در او پیدا مےشود. بنابراین مریضے و بیماری براے رفع غـرور آدم خوب است. بد نیست آدم گاهے مریض شود. پس اگر یڪ وقت مریض شدید، شِکوه نڪنید.

˝آیت الله مجتهدی تهرانی (ره)˝

 از نگاه امیر المومنین (علیه السلام) یکی از صفات کسی که بخواهد به عنوان زمامدار مردم انتخاب شود این است که مردم گرا باشد.

بر خلاف افرادی که معمولا به قدرت می رسند رضایت خواص را بر عموم مردم ترجیح می دهند که در نهایت نارضایتی عموم مردم را در پی دارد.

حضرت به مالک اشتر که او را به عنوان فرماندار منصوب کرده بود می فرماید:

«همانا خشم عمومى مردم، خشنودى خواص (نزديكان) را از بين مى برد، امّا خشم خواص را خشنودى همگان بى أثر مى كند. خواصّ جامعه، همواره بار سنگينى را بر حكومت تحميل مى كنند؛

زيرا در روزگار سختى ياريشان كمتر، و در اجراى عدالت از همه ناراضى تر، و در خواسته هايشان پافشارتر، و در عطا و بخشش ها كم سپاس تر، و به هنگام منع خواسته ها دير عذر پذيرتر، و در برابر مشكلات كم استقامت تر مى باشند.

در صورتى كه ستون هاى استوار دين، و اجتماعات پرشور مسلمين، و نيروهاى ذخيره دفاعى، عموم مردم مى باشند، پس به آنها گرايش داشته و اشتياق تو با آنان باشد.»

? منبع : نهج البلاغه، سید رضی نامه ۵۳