راههای شناخت مزاج در طب سنتی، 10علامت مهم وجود دارد که یک انسان سالم به وسیله آنها، میتواند مزاج خود را تعیین کند.

1.لمس پوست :هنگام لمس کردن، گرمی پوست، نشانه گرمی مزاج و سردی پوست،نشانه سردی مزاج است. خشکی پوست نیز، نشانه خشکی آن و نرمی پوست، نشانه تری مزاج است.

2.چاقی و لاغری: لاغری،نشانه خشکی و چاقی، نشانه تری مزاج است. چاقی دو نوع است، گاهی درشت بودن استخوان-بندی و عضلات باعث میشود، فرد چاق به نظر بیاید که این نشانه گرمی مزاج است. گاهی نیز چاقی در اثر تجمع چربی در بدن است که این نشانه،سردی مزاج است.

3.مو:زیادی مو، رشد سریع و رنگ سیاه آن، نشانه گرمی مزاج است. کمی مو، رشد آهسته و روشن بودن آن، نشانه سردی مزاج است.مجعد بودن مو، نشانه خشکی و صاف و لخت بودن آن نشانهیتری مزاج است.

4.رنگ پوست بدن: سفیدی رنگ پوست،دلیل بر سردی مزاج و سرخی، زردی و یا گندمگونی آن، دلیل بر گرمی مزاج است.رنگ پوست کدر نیز نشانه سرد مزاجی است.

5.وضعیت اندام: فراخی سینه، عروق برجسته و نبض قوی و درشتی مفاصل، نشانه گرمی است و خلاف اینها نشانه سردی است.

6.تاثیرپذیری از سردی و گرمی، تری و خشکی: افراد گرم-مزاج،تحمل گرما را ندارند و در هوای خنک، راحت ترند. افراد خشک مزاج در هوای خیلی خشک،ممکن است دچار خشکی و خارش پوست شوند و افراد دارای مزاجِ تر، تحمل هوای بارطوبت زیاد را ندارند. فرد دارای مزاج معتدل، نه ازگرما آزرده میشود و نه از سرما.

7.نحوه انجام فعالیتها: افراد سردمزاج در شروع یک فعالیت، بسیار آهسته عمل میکنند، اما گرم مزاجان،کارها را به سرعت شروع میکنند. گرمی مزاج، باعث شتابزدگی و عجول بودن میشود. افراد گرم مزاج،تند صحبت میکنند و سرعت نگاه کردن، راه رفتن و حرکاتشان نسبت به افراسردمزاج،بیشتر است.

8.کیفیت مواد زائد دفع شده از بدن: موادی که به صورت عرق، ادرار، مدفوع و … از انسان سالم دفع میشوند، میتوانند نمایانگر وضعیت مزاج باشند. پررنگ بودن و تندی بوی این مواد، نشانهی گرم مزاجی و در صورتی که کمرنگ و بی بو باشند، نشانه ی سردی مزاج است

9.خواب و بیداری: زیادی خواب (یعنی بیشتر از 10ساعت در شبانه روز)، نشانه ی سردی یا تری یا هر دواست. کمخوابی(خواب کمتر از 6ساعت در شبانه روز) معمولاًناشی از گرمی یا خشکی مزاج یا هر دو است.

10.وضعیت روحی و روانی: گرم مزاجان پُر حرف ترندو با سرعت بیشتری صحبت میکنند، در حالی که سردمزاجان خیلی آهسته، آرام وشمرده صحبت میکنند و کم حرف ترند.قدرت یادگیری و حافظه در فرد گرم مزاج بهتر میشود، مخصوصاًاگر گرمی به همراه خشکی باشد. سردی مایه ترس و گرمی موجب شجاعت است. خشمگین شدن،از علایم گرمی مزاج است.

نکته:باید توجه داشت که معیارها و شاخصهای دیگری نیز برای مزاج وجود دارند. در مزاج بر مبنای جنسیت مطرح میشود که مزاج مردان نسبت به زنان گرمتر و خشکتر است. مزاج سنی به این معناست که در ابتدای کودکی حرارت و رطوبت غریزی زیاد است و به تدریج با گذر عمر،مصرف شده و از میزان آن کاسته میشود.در سالمندی،این حرارت و رطوبت به حداقل میزان خود میرسد.فصلها نیز مزاجهای متفاوتی دارند؛ بهار، گرم و تر است. تابستان، گرم و خشک میباشد. سرد و خشکی به همراه پاییز است و در زمستان، سردی و تری وجود دارد. مکانهای مختلف نیز مزاجهای متفاوتی دارند. مناطق کویری، گرم و خشک هستند. مناطق کوهستانی، دارای مزاج سرد و خشک میباشند. گرمی و تری در بعضی مناطق نزدیک به دریا (مثل سواحل جنوبی ایران)مشهوداست و دربرخی دیگر ازمناطق نزدیک به دریا (مانند سواحل شمالی ایران)، مزاج سرد و تر است