​نگاهی به آیه ای بحث بر انگیز  که ذهن مفسرین را به خود مشغول کرده است. 

«وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً ۖ قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ ۖ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ»

(به خاطر بیاور) هنگامی را که پروردگارت به فرشتگان گفت: «من در روی زمین، جانشینی [= نماینده‌ای‌] قرار خواهم داد.» فرشتگان گفتند: «پروردگارا!» آیا کسی را در آن قرار می‌دهی که فساد و خونریزی کند؟! (زیرا موجودات زمینی دیگر، که قبل از این آدم وجود داشتند نیز، به فساد و خونریزی آلوده شدند. اگر هدف از آفرینش این انسان، عبادت است،) ما تسبیح و حمد تو را بجا می‌آوریم، و تو را تقدیس می‌کنیم.» پروردگار فرمود: «من حقایقی را می‌دانم که شما نمی‌دانید.»

[آیه سی سوره بقره]

همیشه برای اندیشمندان مسلمان این سوال مطرح شده که فرشتگان از کجا فهمیده بودند که انسان فساد و خون ریزی به بار خواهد آورد ؟

پاسخ های مختلفی هم به این سوال فلسفی داده شده است. 

اما پاسخ کمتر شنیده شده عبارت است از اینکه وقتی خداوند فرمود « من در زمین خلیفه قرار می دهم » خود همین جمله گویاست یعنی خداوند موجودی خلاق و خداوار( از جهت قدرت تدبیر و خلاقیت ) را در  زمینی که مادی و محدود است قرار می دهد. 

همنشینی  «قدرت مدبرانه» و «عالم مادی » از وقوع قطعی تزاحم و تضارب خبر می دهد.

و البته اینکه خداوند به فرشتگان فرمود من چیزی می دانم که شما نمی دانید شاید اشاره است به اینکه؛ اگر چه آن فساد و خون ریزی انتظار می رود اما در مقابل انسان هایی خواهند بود که به مقابله با عوامل فساد زا خواهند پرداخت. ( اعم از عوامل درونی و بیرونی) . 

🖋حسینی لیلابی