مهنــا

 إِنَ اللَّهَ اشْتَری مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ 

همانا خداوند از مؤمنان، جانها و اموالشان را به بهای بهشت خریده است.

 پیام ها 

1- با داشتن خریداری همچون خدا، چرا به سراغ دیگران برویم؟

2- خداوند، تنها از مؤمن خریدار است، نه از منافق و کافر.

3- در پذیرش الهی، جهاد با جان بر جهاد مالی مقدّم است.

4- بهشت، در سایۀجهاد و شمشیر و تقدیم جان و مال به خداوند است.

5- اگر هدف از جهاد، خدا باشد، کشته شدن یا کشتن، تفاوتی نمی کند.

6- هدف مؤمن از جنگ، ابتدا نابود کردن باطل و اهل آن وسرانجام شهادت است.

سوره توبه، آیه 111

منبع: تفسیر نور؛ ج 2؛ ص351

 کانُوا لا یتَناهَوْنَ عَنْ مُنکرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ ما کانُوا یفْعَلُونَ 

آنان یکدیگر را از کارهای زشتی که انجام می دادند باز نمی داشتند (ونهی از منکر نمی کردند). به راستی چه بد است آنچه انجام می دادند.

 پیام ها 

1- کسی که نسبت به فساد، بی تفاوت باشد، ملعون انبیاست.

2- نهی از منکر، مخصوص دین اسلام نیست.

3- نهی از منکر، یک وظیفه ی همگانی و عمومی است.

4- در جامعه ی بنی اسرائیل و یهود، فساد رواج داشته است.

5- ترک امر به معروف، زمینه ساز کفر است.

سوره مائده، آیه 79

منبع: تفسیر نور؛ ج 2؛ ص351

 لوْ لا ینْهاهُمُ الرَّبَّانِیونَ وَ الْأَحْبارُ عَنْ قَوْلِهِمُ الْإِثْمَ وَ أَکلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ ما کانُوا یصْنَعُونَ 

چرا علمای نصارا و یهود آنان را از سخنان گناه آلود وخوردن مال حرام بازنمی دارند؟ چه بد است آنچه انجام می دهند.

 پیام ها 

1- مسئولیت امر به معروف و نهی از منکر، در درجه اوّل متوجّه علماست.

2- سکوت و بی تفاوتی علما، زمینۀترویج فساد است.

3- علما باید قدرت داشته باشند تا بتوانند علاوه بر موعظه و دعوت، جلوی مفاسد را بگیرند.

4- اگر نهی از منکر، جلوی گناه را نگیرد، لااقل جلوی سرعت آن را می گیرد.

5- علمای اهل کتاب، حتّی به حداقل وظیفه هم عمل نکردند.

6- زیبایی علم، در اظهار آن و زشتی اش در سکوت و کتمان است.

سوره مائده، آیه 63

منبع: تفسیر نور؛ ج 2؛ ص328

کنْتُمْ خَیرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لَوْ آمَنَ أَهْلُ الْکتابِ لَکانَ خَیراً لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَکثَرُهُمُ الْفاسِقُونَ 

شما بهترین امّتی هستید که برای مردم ظاهر (وگزیده) شده اید. به خوبی ها فرمان می دهید و از بدی ها و زشتی ها، نهی می کنید و به خدا ایمان دارید و اگر اهل کتاب (نیز به چنین آئین درخشانی) ایمان آورده بودند، قطعاً برایشان بهتر بود. برخی از آنان مؤمنند، ولی بیشترشان فاسق اند.

 پیام ها 

1- بهترین امّت بودن با شعار نیست، با ایمان و امر به معروف و نهی از منکر است.

2- در امّتِ ساکت و ترسو خیری نیست.

3- امر به معروف و نهی از منکر به قدری مهم است که انجام آن معیار امتیاز امّت هاست.

4- امر به معروف و نهی از منکر، در صورتی محقّق می شود که مسلمانان به شکل یک امّت باشند، یعنی حاکمیت داشته باشند.

5- مسلمانان مسئول اصلاح تمام جوامع بشری هستند.

سوره آل عمران، آیه 110

منبع: تفسیر نور؛ ج 1؛ ص581

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِيمٌ

ﺍﻯ ﺍﻫﻞ ﺍﻳﻤﺎﻥ ! ﺍﺯ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﮔﻤﺎﻥ ﻫﺎ [ ﺩﺭ ﺣﻖ ﻣﺮﺩم ] ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ ؛ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﮔﻤﺎﻥ ﻫﺎ ﮔﻨﺎﻩ ﺍﺳﺖ ، ﻭ [ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭﻯ ﻛﻪ ﻣﺮﺩم ﭘﻨﻬﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻧﺶ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻫﺎﻧﻨﺪ ]ﺗﻔﺤﺺ ﻭ ﭘﻰ ﺟﻮﻳﻰ ﻧﻜﻨﻴﺪ ، ﻭ ﺍﺯ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻏﻴﺒﺖ ﻧﻨﻤﺎﻳﻴﺪ ، ﺁﻳﺎ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻣﺮﺩﻩ ﺍﺵ ﺭﺍ ﺑﺨﻮﺭﺩ ؟ ﺑﻰ ﺗﺮﺩﻳﺪ [ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ]ﻧﻔﺮﺕ ﺩﺍﺭﻳﺪ ، ﻭ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﭘﺮﻭﺍ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪﺍ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺗﻮﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮ ﻭ ﻣﻬﺮﺑﺎﻥ ﺍﺳﺖ .(12)

سوره حجرات.آیه۱۲

 إِنَّ الَّذِینَ یکفُرُونَ بِآیاتِ اللَّهِ وَ یقْتُلُونَ النَّبِیینَ بِغَیرِ حَقٍّ وَ یقْتُلُونَ الَّذِینَ یأْمُرُونَ بِالْقِسْطِ مِنَ النَّاسِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذابٍ أَلِیمٍ 

براستی کسانی که به آیات خداوند کفر می ورزند و پیامبران را به ناحق می کشند وکسانی از مردم را که فرمان به عدالت می دهند می کشند، پس آنان را به عذابی دردناک بشارت ده.

پیام ها 

1- از اعتقادات انحرافی و کفرآمیز، اعمال خطرناکی همانند قتل و کشتار انبیا سر می زند.

2- در شرایطی، اظهار حقّ لازم است؛ اگرچه به قیمت شهادت انبیا و اولیا باشد.

3- دشمنان برای مقابله با حق، دست به کشتن پیامبران می زنند.

4- گاهی طاغوت ها برای کشتن فرزانگان با تبلیغات و شایعات و توجیهات، کار خود را حقّ جلوه می دهند.

5- نام کسانی که به عدالت دعوت می کنند وآمرین به معروف وناهیان از منکر،در ردیف انبیا برده شده است. لذا کیفر قاتلان آنان نیز همچون قاتلان پیامبران است.

سوره آل عمران، آیه 21

منبع: تفسیر نور؛ ج 1؛ ص486

 أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْکتابَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ 

آیا مردم را به نیکی دعوت کرده و خودتان را فراموش می نمایید؟ با اینکه شما کتاب(آسمانی) را می خوانید، آیا هیچ فکر نمی کنید؟

 نکته ها 

√ امام صادق علیه السلام فرمود: «کونوا دعاة النّاس باعمالکم و لاتکونوا دعاةً بالسنتکم» با اعمال خودتان مردم را دعوت کنید، نه تنها با گفتار.

√ امام کاظم علیه السلام فرموده اند: «طوبی للعلماء بالفعل و ویل للعلماء بالقول» درود بر عالمانی که به گفته خود عمل می کنند و وای بر عالمانی که فقط حرف می زنند.

√ آمران به معروف، باید خود عامل به معروف باشند.

√ اگر مقدّمات فراموشی را خودمان فراهم کرده باشیم، معذور نیستیم. عذر فراموشکاری پذیرفته است که بی تقصیر باشد.

√ تلاوت کتاب آسمانی کافی نیست، تعقّل لازم است.

√ خود فراموشی، نشانه ی بی خردی است.

سوره بقر، آیه 44

منبع: تفسیر نور، ج 1، ص105- تفسیر نمونه، ج 1، ص 214

یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَجیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْییکُمْ

ای کسانی که ایمان آورده اید! هرگاه خدا و رسول شما را به چیزی که حیات بخش شماست دعوت می کنند، بپذیرید.

 نکته ها 

–> این آیه از حیاتی جدید و عقلانیتی برتر گزارش می دهد که هم انگیزه نو و هم اندیشه تازه را به همراه آورده است و می خواهد این شیء تازه را در نهاد و نهان انسان نهادینه کند و بفهماند که فوق چیزی است که او بر ابریشم و حریر و پرنده می نشیند و تکیه می زند، در این هنگام او ذکر و ورد این حیات را با هیچ چیز عوض نخواهد کرد: «من ذا الذی ذاق حلاوة ذکرک، و حلاوتک و رام منک بدلا» مزه مناجات را می چشد و به لقای پروردگارش نایل می آید، از این رو مفسران، طبق روایات، این حیات را به بهشت، ولایت و عدالت تفسیر کرده اند.
حیات نباتی، حیات حیوانی، حیات معنوی، حیات فکری و عقلانی و… از نمودهای حیات هستند که هر کدام، مفهوم و معنای ویژه خود را داراند.

–> انسان نیز یکی از موجودات زنده است مانند همه موجودات مجهز به سلاحی که زندگی معنوی او را که حقیقت وجود اوست تأمین می کند که قرآن، آدمی را به همین مسیر دعوت می کند. و آن چیزی که رسول، مردم را به آن فرامی خواند دین حق است و دین حق همان اسلام است که قرآن کریم آن را به پیروی فطرت و پذیرفتن دعوت آن به علم نافع و عمل صالح تفسیر کرده است.

–>پذیرفتن و عمل کردن به آن دستورهایی که دعوت حقه اسلامی، بشر را به آن فرا می خوانند، انسان را برای درک آن زندگی حقیقی آماده می سازد
–> حیات انسان، در ایمان و عمل صالح است و خداوند و انبیا هم مردم را به همان دعوت کرده اند. اطاعت از فرامین آنان رمز رسیدن به زندگی پاک و طیّب است، چنانکه در جای دیگر می خوانیم: «مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً» و طبق روایات شیعه وسنّی، یکی از مصادیق حیات طیّبه، پذیرش ندای پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در مسأله ولایت علیّ بن أبی طالب علیهما السلام و اهل بیت اوست.

–> در حدیثی از امام صادق (ع) می خوانیم که در تبیین این آیه فرمود: یُحْیِیهَا اللَّهُ بِعَدْلِ الْقَائِمِ عِنْدَ ظُهُورِهِ بَعْدَ مَوْتِهَا بِجَوْرِ أَئِمَّةِ الضَّلَالِ؛ یعنی مراد از حیات زمین بعد از مرگ آن، حیات زمین است با قیام حضرت قائم (عج) به عدالت پس از ظهورش، بعد از مرگ آن به واسطه جور و ظلم رهبران گمراه.

سوره انفال، آیه 24

منبع: تفسير نمونه جلد 7 ص 127- تفسیر المیزان، ج9،ص43

 وَ إِنْ تَظاهَرا عَلَیهِ فَإِنَ اللَّهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِیلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمَلائِکةُ بَعْدَ ذلِک ظَهِیرٌ 

و اگر در مقابل پیامبر یاور هم باشید، (کاری از پیش نخواهید برد.) زیرا خداوند، اوست یاور او و هم چنین جبرئیل و مؤمنان صالح و علاوه بر آنان، همه فرشتگان حامی او هستند.

 نکته ها و پیام ها 

• به اتفاق مفسّران شیعه و سنّی، مراد از آن دو زن که در این آیه تَتُوبا. .. صَغَتْ قُلُوبُکما مورد خطابِ توبه قرار گرفته اند، حفصه و عایشه است که اولی افشاگر راز پیامبر و دومی، شنونده آن بود.

52 حدیث از شیعه و سنی نقل شده است که مراد از صالح المؤمنین، علی بن ابیطالب علیهما السلام است.

بر اساس این روایات، علی بن ابیطالب علیهما السلام در کنار جبرئیل و بلکه میان او و سایر فرشتگان قرار گرفته است و این مقام را پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به آن حضرت بشارت دادند.

• خداوند، هم مولای همه است و هم مولای شخص پیامبر. در آیه دوم فرمود:«وَ اللَّهُ مَوْلاکمْ» و در این آیه در خصوص پیامبر می فرماید: «هُوَ مَوْلاهُ»

• در برابر توطئه علیه پیامبر و مکتب، تمام نیروها باید بسیج شوند.

سوره تحریم، آیه 4

منبع: تفسیر نور، ج 10، ص123

 إنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِکلِ قَوْمٍ هادٍ 

(ای پیامبر) تو فقط بیم دهنده ای و برای هر قومی راهنمایی است.

 نکته ها و پیام ها 

• از ابن عباس نقل شده که پیامبراکرم صلی الله علیه و آله دست مبارکشان را بر روی سینه گذاشتند و فرمودند: «انا المنذر» و آنگاه به علی بن ابیطالب علیهما السلام اشاره کردند و فرمودند: «انت الهادی، بک یهتدی المهتدون بعدی»
• انسانِ بهانه جو، لایق خطاب الهی نیست. «إِنَّما أَنْتَ» خداوند گفتار کفّار را بی جواب گذارده و پیامبر را مخاطب قرار داده است.
• تربیت، هم به تهدید نیاز دارد و هم به ارشاد.
• برای جامعه ی جاهل غافل، هشدار بیش از بشارت ضرورت دارد.

سوره رعد، آیه 7

منبع: تفسيركبير، ج 19، ص 14.

تفسیر نور، ج 4، ص320