مهنــا

۱-ایمان

ممتحنه (1)ای كسانی كه ایمان آورده‎اید! دشمن من و دشمن خودتان را دوست نگیرید. شما به آنان اظهار محبت می‎كنید؛ در حالی كه آنها به آنچه از حق برای شما آمده، كافر شده‎اند

۲-احترام به مقدسات و مسائل دینی

مائده (57ـ 58) ای كسانی كه ایمان آورده‎اید! افرادی كه ایین شما را به باد استهزا و بازی می‌گیرند ـ از اهل كتاب و مشركان ـ ولی خود انتخاب نكنید… آنها هنگامی كه اذان می‎گویید و مردم را به نماز فرامی‎خوانید، آن را به مسخره و بازی می‎گیرند.

۳-راستگویی

توبه(119) ای كسانی كه ایمان آورده‎اید! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید و با صادقان باشید.

۴-دوستی دوطرفه

اگر انسان قصد دوستی با كسی را دارد، باید ببیند كه آیا طرف مقابل هم متمایل به این دوستی هست یا نه؟

آل‌عمران(119) شما كسانی هستید كه آنها را دوست می‎دارید، اما آنها شما را دوست ندارند.
آری، اگر دوستی یك‌طرفه باشد، باعث ذلت و خواری می‎گردد و هرگز برای انسان سودمند نخواهد بود.

۵-دو رو نبودن

آل‌عمران(119) و هنگامی که شما را ملاقات می‎کنند، (به دروغ) می‎گویند: ایمان آورده‎ایم، اما هنگامی که تنها می‎شوند، از شدتِ خشم بر شما، سر انگشتان خود را به دندان می‎گزند.

۶-خیر خواه بودن

آل‌عمران(118) ای كسانی كه ایمان آورده‎اید! محرم اسراری از غیر خود، انتخاب نكنید؛ آنها از هر گونه شر و فسادی درباره‎ شما كوتاهی نمی‎كنند. آنها دوست دارند شما در رنج و زحمت باشید.

۷-خوش اخلاق بودن

یكی از دستورهای دین مبین اسلام، خوش اخلاقی با دیگران است كه جایگاه بسیار والایی را داراست. خوش اخلاقی ،هم دوستیها را پایدار می‎سازد و هم در جذب دیگران به سمت خود تأثیر فوق العاده‎ای دارد:
فصلت(34)بدی را با نیكی دفع كن، ناگاه (خواهی دید) همان كس كه میان تو و او دشمنی می‌كند، گویی دوستی گرم و صمیمی است.
در مقابل، تحمل نكردن دیگران و تندخو بودن، باعث می‎شود آنان از اطراف انسان پراكنده شوند؛ حتی اگر انسان، بهترین مخلوقات و پیامبر باشد

آل‌عمران(159) به (بركت) رحمت الهی، در برابر آنان (=مردم) نرم (و مهربان) شدی و اگر خشن و سنگدل بودی، از اطراف تو پراكنده می‎شدند.

یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا قاتِلُوا الَّذِینَ یلُونَکمْ مِنَ الْکفَّارِ وَ لْیجِدُوا فِیکمْ غِلْظَةً وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ

ای کسانی که ایمان آورده اید! با کسانی از کفّار که نزدیک شمایند بجنگید. باید آنان در شما خشونت و صلابت بیابند و بدانید که خداوند، با پرهیزکاران است.

نکته ها 

»پرداختن به دشمنانِ نزدیک تر و جنگیدن با آنان، مزایایی دارد، از جمله: به هزینه و امکانات کمتری نیاز است، اطلاعات ما از آنان بیشتر است، تدارک جبهه آسان تر و آمادگی عمومی برای مقابله با آنان بیشتر است، خطرشان مقدّم تر است، راه دفع آنان ودسترسی به منطقۀ جنگ سریعتر است، هم خودش دشمن است، هم می تواند بازوی دشمنان دورتر باشد.

»دفع شرّ دشمنان نزدیک تر، اولویت دارد. «یلُونَکمْ مِنَ الْکفَّارِ»(استراتژی جنگی اسلام، ابتدا مقابله با دشمنان نزدیک تر است، همچنان که در مبارزۀ فکری و عقیدتی نیز باید ابتدا شبهاتِ رایج و موجود را پاسخ داد)

»سپاه اسلام، باید صلابت و هیبت داشته باشد. غلظت و صلابت اسلامی، همراه با تقواست. جهاد، جلوه ای از تقوای الهی است.

منبع:

تفسیر نور، ج ۳، ص۵۲۴

تفسير نمونه، ج‏۸، ص ۱۹۵

سوره توبه آیه ۱۲۳

√ در قرآن کریم گروهایی معرفی شده اند که مورد محبت خدایند و خداوند آنان را دوست دارد. در زیر برخی از آنان به عنوان نمونه بیان می شود.

صابران، “… و الله یحب الصابرین"؛ خداوند استقامت کنندگان را دوست دارد.

پرهیزکاران ، “… فان الله یحب المتقین"؛ خداوند پرهیزکاران را دوست دارد.

توکل کنندگان، “… ان الله یحب المتوکلین"؛خداوند متوکلان را دوست دارد.

توبه کنندگان و پاکان، “… ان الله یحب التوابین و یحب المتطهرین"؛ خداوند توبه کنندگان را دوست دارد و پاکان را (نیز) دوست دارد.

نیکوکاران ، “… ان الله یحب المحسنین"؛ خداوند، نیکوکاران را دوست دارد.

مجاهدان ، “ان الله یحب الذین یقاتلون فی سبیله…"؛خداوند کسانی را دوست می دارد که در راه او پیکار می کنند.

مجریان قسط و عدالت ، “… ان الله یحب المقسطین"؛ خدا عادلان را دوست دارد.

»اینها گروهی از انسان ها هستند که مورد محبت خدا قرار گرفته و خداوند آنان را دوست دارد.

معنای محبت خدا پاک کردن باطن بنده از غیر خدا و خالی نمودن وجودش از هر مانعی که بین او و خدایش فاصله می شود.

»»»بدیهی است که یکی از نشانه های محبت خدا به بنده توفیق در اطاعت اوامر و ترک نواهی اوست و ظهور و بروز محبت خدا به بندگانش، همان بروز رحمت و کرامت حضرتش به بندگان است.

√ راه های کسب محبت الاهی

پاک نمودن قلب از دنیا و وابستگی های آن و بریدن از دنیا و حرکت به سوی خداست

صبر و شکیبایی

پیروی و متابعت از پیامبر صلی الله علیه وآله

جهاد و مبارزه؛ جهاد و مبارزه در راه خدا از دیگر عوامل دست یابی به محبت الاهی است

توبه ؛ بازگشت، ندامت و پشیمانی از گناهان

انفاق ؛ دادن صدقه و انفاق

ایمان و عمل صالح

احسان ؛ احسان و نیکوکاری از دیگر راه های پیمودن مسیر محبت الاهی است

طهارت و پاکی

»»»نتیجه آن که راه های مختلفی برای رسیدن به مقام محبت باری تعالی و درک این فیض وجود دارد، که از جمله آنها، صبر، توبه، تقوا و … و به طور خلاصه، ترک محرمات و انجام فرایض و واجبات الاهی و انجام مستحبات است.

 يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا بِطانَةً مِنْ دُونِكُمْ لا يَأْلُونَكُمْ خَبالاً وَدُّوا ما عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضاءُ مِنْ أَفْواهِهِمْ وَ ما تُخْفي‏ صُدُورُهُمْ أَكْبَرُ قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآياتِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْقِلُونَ 

اى اهل ايمان ! از غير خودتان براى خود محرم راز نگيريد ؛ آنان از هيچ توطئه و فسادى درباره شما كوتاهى نمى‏كنند ؛ شدت گرفتارى و رنج و زيان شما را دوست دارند ؛ تحقيقاً دشمنى [ با اسلام و مسلمانان ] از لابلاى سخنانشان پديدار است و آنچه سينه‏هايشان [ از كينه و نفرت ] پنهان مى‏دارد بزرگ‏تر است . ما نشانه‏ها [ ىِ دشمنى و كينه آنان ] را اگر مى‏انديشيد براى شما روشن ساختيم‏

 توضیح و پیام ها 

¶شیطان را نباید تنها موجودی از طایفه ی جن دانست که دیده نمی شود؛ بلکه شیطان در اصطاح قرآن به هر فردی گفته می شود که دیگران را از راه حق و جاده ی مستقیم بندگی باز بدارد. بر این اساس، بسیاری از متکبران و زورگویان عالم، ذاتی شیطانی و پلید دارند.

¶ بیگانگان را مَحرم اسرار خویش قرار ندهیم.

¶ رازداری، یک وظیفه ی قطعی است.

¶ ملاک دوستی و روابط صمیمانه ی مسلمانان با سایر جوامع باید ایمان باشد.

¶ دشمن در ضربه زدن به فکر و اندیشه کوتاهی نمی کند.

 ¶دشمنان با شگردهای گوناگون با ما برخورد می کنند:

1. فساد. 2. فشار. 3. نفاق.

¶ از کوزه همان برون تراود که در اوست. از دشمن انتظاری جز بغض و کینه نیست.

¶دشمنان خود را از تبلیغات آنان بشناسید.

¶ روابط صمیمی با دشمنِ توطئه گر، نشانه ی بی عقلی است. برخورد صمیمانه، با افراد بی صفا، کم عقلی است.

¶ دشمنان شما منافق هستند، ظاهر و باطنشان یکی نیست.

منبع: تفسير نور، ج‏1، ص: 588

سوره آل عمران، آیه 116

یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا لَقِیتُمُ الَّذِینَ کفَرُوا زَحْفاً فَلا تُوَلُّوهُمُ الْأَدْبارَ 

ای کسانی که ایمان آورده اید! هرگاه با (لشگرکشی و) انبوه کافران برخورد کردید، به آنان پشت نکنید و مگریزید.

پیام ها 

1- خداوند از مؤمنان انتظار ویژه ای دارد.
2- تعداد زیاد دشمن، مجوّز فرار از جبهه نمی شود.
3- در هنگام نبرد، فرار از جنگ جایز نیست.
(البتّه فرار، آنگاه ممنوع است که دو گروه، با آمادگی جنگ کنند، ولی اگر دشمن مسلّح غافلگیرانه شبیخون زد و مسلمانان آمادگی نداشتند، عقب نشینی مانعی ندارد. )
4- جنگ های اسلامی، مکتبی است، نه استعماری و از روی هوا و هوس.

سوره انفال،آیه 15 

منبع: تفسیر نور؛ ج 3؛ ص283

یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا یحِلُّ لَکمْ أَنْ تَرِثُوا النِّساءَ کرْهاً وَ لا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ ما آتَیتُمُوهُنَّ إِلَّا أَنْ یأْتِینَ بِفاحِشَةٍ مُبَینَةٍ وَ عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوف ض

ای کسانی که ایمان آورده اید! برای شما حلال نیست که زنان را به اکراه به ارث برید و بر آنان سخت نگیرید تا بعضی از آنچه را به آنان بخشیده اید، خود ببرید، مگر آنکه مرتکب فحشاء آشکار شوند و با آنان به نیکویی رفتار کنید

 پیام ها

1-اسلام، مدافع حقوق زن است.

2-بازپس گرفتن مهریه با زور و اجبار، حرام است.

3-تنها در صورتی که زن در معرض بی عفّتی باشد، مرد حقّ سخت گیری دارد.

4-با زنان باید خوش رفتاری کرد.

5-مرد، سنگ زیرین آسیای زندگی است و باید با خوشرفتاری، بر سختی ها شکیبا باشد.(خطاب آیه به مرد است.)

6- بسیاری از خیرات، در لابلای ناگواری های زندگی است.

سوره نساء، آیه 19

منابع: تفسیر نور، ج 2، ص38

 یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ 

ای کسانی که ایمان آورده اید! (در برابر مشکلات و هوسها) استقامت کنید و (در برابر دشمنان نیز) پایدار باشید (و دیگران را به صبر دعوت کنید) و از مرزها مراقبت کنید و از خداوند پروا داشته باشید، شاید که رستگار شوید.

پیام ها 

1-در سایۀایمان، به کمالات می رسید.

2-تا در مشکلات فردی صابر نباشید، نمی توانید در برابر دشمنان دین مقاومت کنید.

3-از دیگران عقب نمانید، اگر کفّار در کفر خود مقاومت می کنند، کشته می دهند و مال خرج می کنند، شما نیز در راه خدا با جان و مال پایداری کنید.

4-مسلمانان باید مشکلات یکدیگر را تحمل کنند و یکدیگر را به صبر سفارش کنند.

5-اسلام، دین ارتباط است. ارتباط با مردم و خدا و پیامبران.

6-صبر و مصابره و مرابطه باید جهت دار باشد و در مسیر تقوا و رضای الهی قرار گیرد، وگرنه کفّار هم این امور را دارند.

سوره آل عمران، آیه 200

منابع: درّالمنثور، ج 2، ص 218-

تفسیر نور، ج 1، ص685-

تفسیر نمونه، ج 3، ص233

 یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِی السِّلْمِ کافَّةً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیطانِ إِنَّهُ لَکمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ

ای کسانی که ایمان آورده اید! همگی در صلح و آشتی در آئید(و تسلیم مطلق خداوند شوید) و گام های شیطان را پیروی نکنید که او دشمن آشکار شماست.

توضیح

آیه مربوط به تسلیم همه افراد جامعه است، که در دین خدا چون و چرا نکنند، و تسلیم امر خدا و رسول او گردند.بر مؤمنین واجب است تسلیم امرخداورسول شوندو برای خود صلاح دید و استبداد برأی قائل نباشند و به غیر آن طریقی که خدا و رسول بیان کرده اند طریقی دیگر اتخاذ ننمایند.

وقتی بر هر مؤمنی دخول در سلم واجب باشد، قهرا هر طریقی که بدون سلم طی کند خطوات شیطان و پیروی از آن پیروی از خطوات شیطان خواهد بود.

 پیام ها

 
روایات متعدّد،دخول در سِلم را ورود در تحت رهبری معصوم دانسته اند. مثل«ولایة علی بن ابی طالب حصنی»دخول در حِصن و دژ، دخول در سِلم و سلامتی و آرامش است و چه آرامشی بالاتر از اینکه انسان احساس کند رهبرش الهی، معصوم، آگاه، دلسوز و پیشگام ترین افراد در همه کمالات می باشد.
قرآن،ایجاد رابطۀ مسالمت آمیز با گروه های زیر را مطرح کرده است:
1-با مشرکانِ بی آزار. 2.با اهل کتاب. 3.با دیگر مسلمانان.

سوره بقره، آیه 208

تفسیر نور،ج1،ص323-

المیزان،ج 2،ص151-

نورالثقلين،ج 1،ص 205

یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَقُولُوا راعِنا وَ قُولُوا انْظُرْنا وَ اسْمَعُوا وَ لِلْکافِرِینَ عَذابٌ أَلِیمٌ 

ای کسانی که ایمان آورده اید! (به پیامبر) نگویید: «راعِنا» مراعاتمان کن، بلکه بگویید: «انظرنا» ما را در نظر بگیر، و (این توصیه را) بشنوید و برای کافران عذاب دردناکی است.

پیام ها 

1- توجّه به انعکاس حرف ها داشته باشید. «لا تَقُولُوا راعِنا… » ممکن است افرادی با حسن نیت سخن بگویند، ولی باید بازتاب آنرا نیز در نظر داشته باشند.

2- دشمن، تمام حرکات وحتّی کلمات ما را زیر نظر دارد واز هر فرصتی که بتواند می خواهد بهره برده وضربه بزند. «لا تَقُولُوا راعِنا. . . »

3- اسلام، به انتخاب واژه های مناسب، بیان سنجیده ونحوۀطرح و ارائه مطلب توجّه دارد. «وَ قُولُوا انْظُرْنا»

4- باید در سخن گفتن با بزرگان ومعلّم، ادب در گفتار رعایت شود. «لا تَقُولُوا راعِنا وَ قُولُوا. . . »

5- اگر دیگران را سفارش به مراعات ادب می کنیم، باید ابتدا خودمان در سخن با مردم، رعایت ادب را بکنیم. «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا» خطاب محترمانه است.

سوره بقره، آیه 104

منابع: تفسیر نور؛ ج 1؛ ص173؛

ترجمه تفسیر المیزان؛ ج 1؛ ص373

1 -  آگاهانه سخن بگوئیم：
«لا تقف ما لیس لك به علم» اگر از آنچه به آن آگاهى ندارى پیروى نكن . اسراء، 36

2 - نرم و ملایم سخن بگوئیم：
«فقولا له قولاً لیّناً لعله یتذكر او یخشى» طه، 44
اما به نرمى با او سخن بگویید شاید متذكّر شود یا از خدا بترسد .

3 -  گفتار خود را با عمل همراه كنیم：
«لم تقولون ما لا تفعلون» چرا سخنى مى‏گویید كه عمل نمى‏كنید . صفّ 3

4 - منصفانه سخن بگوئیم：
«و اذا قلتم فاعدلوا» و هنگامى كه سخنى مى‏گویید عدالت را رعایت نمایید . انعام، 152

5 - بر طبق حق سخن بگوئیم：
«قولوا قولاً سدیداً» همیشه به حق و صواب سخن بگویید .

احزاب، 70

6 -  با نرمى سخن بگوئیم:
«فقل لهم قولاً میسوراً» با گفتار نرم و آمیخته با لطف با آنها سخن بگویید . اسراء، 28

7 -  بلیغ سخن بگوئیم :
«و قل لهم فى انفسهم قولاً بلیغاً» نساء، 63
و با بیانى رسا نتایج اعمالشان را به آنها گوشزد نما .

8 -  فصیح سخن بگوئیم :
«و اخى هرون هو افصح منّى لساناً فارسله معى» قصص، 34
برادرم هارون زبانش از من فصیح‏تر است او را همراه من بفرست تا یاور من باشد .

9 -  به طرز نیكو سخن بگوئیم :
«قولو للناس حسناً» و به مردم نیك بگویید . بقره، 83

10 -  بطرز نیكوتر سخن بگوئیم :
«قل لعبادى یقولوا التى هى احسن» به بندگانم بگو سخنى بگویند كه بهترین باشد . اسراء، 53

11 -  بطرز شایسته سخن بگوئیم :
«و قولوا لهم قولاً معروفاً» و با آنها به طور شایسته سخن بگویید . نساء، 8

12 - كریمانه سخن بگوئیم :
«و قل لهما قولاً كریماً» گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه به آنها بگو . اسراء، 23

13 -  پاكیزه سخن بگوئیم :
«و هدوا الى الطیّب من القول» حج، 24
و به سوى سخنان پاكیزه هدایت میشوند .

14- سعى كنیم در سخنان خود مردم را به سوى خداوند دعوت كنیم :
«و من احسن قولاً ممن دعا الى اللَّه و عمل صالحاً» فصّلت، 33

چه كسى خوش گفتارتر است از آن كسى كه دعوت به سوى خدا مى‏كند .