مهنــا

امیرالمؤمنین علیه السلام :

ما أكثَرَ العِبَرَ، و أقَلَّ الاعتِبارَ

چه بسيار است عبرتها و چه اندك است عبرت گرفتن

حکمت ۲۹۷ نهج البلاغه

“رجالٌ صَدَقُوا” در نهج‌البلاغه؛ ایستادگی تا پای جان  

آیه ۲۳ سوره احزاب، نمونه‌ای از اوج استقامت و پایداری مؤمنانی را به تصویر می‌کشد که بر عهد خود با خدا صادقانه ایستادند و با وجود اینکه دشمنِ سرتاپامسلح از همه طرف آنان را محاصره کرده بود نترسیدند و از میدان مبارزه نگریختند:

«مِنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَى نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِيلًا»  

(در میان مؤمنان، رادمردانی هستند که بر عهدی که با خدا بستند، صادقانه ایستاده‌اند؛ برخی به شهادت رسیدند و برخی دیگر در انتظارند و هرگز پیمان و آرمان خود را تغییر ندادند.)  

■ امیرالمؤمنین(ع)، مصداق کامل آیه  

مصداق بارز این آیه امیرالمؤمنین(ع) است؛ ایشان کسی بودند که از آغاز اسلام تا لحظه شهادت، در مسیر حق ثابت‌قدم ماندند. امام(ع) نه‌تنها در میدان نبرد، بلکه در عرصه سیاست و حکومت نیز بر عهد الهی پایدار ماندند، حتی زمانی که دشمنان بیعت شکستند و خیانت کردند.  

● لحن کوبنده امیرالمؤمنین در نهج البلاغه

رادمردان این آیه، نقطه مقابل سست‌عنصرانی هستند که از معرکه می‌گریزند. امیرالمؤمنین(ع) در خطبه ۱۲۴ نهج‌البلاغه، با لحنی کوبنده بیان می‌کنند:

«وَ اَيْمُ اَللَّهِ لَئِنْ فَرَرْتُمْ مِنْ سَيْفِ اَلْعَاجِلَةِ لاَ تَسْلَمُوا مِنْ سَيْفِ اَلْآخِرَةِ.»

(به خدا سوگند، اگر از شمشیر دنیا بگریزید، از شمشیر آخرت در امان نخواهید بود!)

■ فرار از میدان، نه‌تنها عمر کسی را طولانی نمی‌کند، بلکه موجب خشم الهی، ذلت پایدار و ننگی همیشگی خواهد شد:

«إِنَّ فِي اَلْفِرَارِ مَوْجِدَةَ اَللَّهِ وَ اَلذُّلَّ اَللاَّزِمَ وَ اَلْعَارَ اَلْبَاقِيَ وَ إِنَّ اَلْفَارَّ لَغَيْرُ مَزِيدٍ فِي عُمُرِهِ.»

(در فرار، خشم خدا، خواری همیشگی و ننگ جاویدان است، و فراری، عمرش را طولانی‌تر نخواهد کرد!)

● وفاداری در نهج‌البلاغه  

امیرالمؤمنین(ع) در نامه ۵۳ نهج‌البلاغه، وفاداری به عهد را نشانه عزت و پایداری جامعه معرفی می‌کنند:  

«وَ إِنْ عَقَدْتَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَ عَدُوِّكَ عُقْدَةً أَوْ أَلْبَسْتَهُ مِنْكَ ذِمَّةً فَحُطْ عَهْدَكَ بِالْوَفَاءِ وَ اِرْعَ ذِمَّتَكَ بِالْأَمَانَةِ وَ اِجْعَلْ نَفْسَكَ جُنَّةً دُونَ مَا أَعْطَيْتَ فَإِنَّهُ لَيْسَ مِنْ فَرَائِضِ اَللَّهِ شَيْءٌ اَلنَّاسُ أَشَدُّ عَلَيْهِ اِجْتِمَاعاً مَعَ تَفَرُّقِ أَهْوَائِهِمْ وَ تَشَتُّتِ آرَائِهِمْ مِنْ تَعْظِيمِ اَلْوَفَاءِ بِالْعُهُودِ وَ قَدْ لَزِمَ ذَلِكَ اَلْمُشْرِكُونَ فِيمَا بَيْنَهُمْ دُونَ اَلْمُسْلِمِينَ لِمَا اِسْتَوْبَلُوا مِنْ عَوَاقِبِ اَلْغَدْرِ»  

ترجمه: و اگر با دشمن خود پيمان بستى و يا به او امان دادى، به عهد خويش وفا كن و آنچه را كه بر ذمه گرفته‌اى ادا نما. و مانند سپرى در برابر آنچه به عهده دارى بايست، كه به تحقيق در بين واجباتى كه خداوند براى بندگان خود مقرّر فرموده با اين كه مردم داراى تمايلات مختلف و افكار گوناگون هستند هيچ چيز به اندازۀ محافظت وفاى به عهد مهم و پرارزش شمرده نشده است. گذشته از مسلمانان افراد مشرك و كافر نيز براى وفاى به عهد اهميت قايل‌اند زيرا كه عاقبت زشت عهد شكنى را تجربه كرده‌اند.

همچنین در خطبه ۴۱ می‌فرمایند:  

«أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ الْوَفَاءَ تَوْأَمُ الصِّدْقِ، وَ لَا أَعْلَمُ جُنَّةً أَوْقَى مِنْهُ»  

(ای مردم! وفاداری، همزاد راستی است و هیچ سپری بازدارنده‌تر از آن نیست.)  

○ اقتدای جبهه مقاومت به امام علی(ع)  

امروز، فرماندهانی همچون شهید قاسم سلیمانی و سیدحسن نصرالله، با اقتدا به امیرالمؤمنین(ع)، در مسیر جهاد و مقاومت ثابت‌قدم مانده‌اند. آنان همانند امامشان، یا به عهدشان وفا کرده و به شهادت رسیده‌اند «فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَى نَحْبَهُ»، یا همچنان در مسیر انتظار شهادت، به مجاهدت ادامه می‌دهند «وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ».  

◇ نتیجه:  

 آیه ۲۳ احزاب و سخنان امیرالمؤمنین(ع) روشن می‌کنند که ایمان راستین، در میدان نبرد سنجیده می‌شود. مردان خدا، اهل میدان‌اند، نه اهل فرار. آنان عهدشان را به خدا صادقانه ایفا می‌کنند، و این راه، راه عزت و پیروزی است.

امام علی علیه السلام :

أُوصِیکُمَا بِتَقْوَى اللَّهِ وَ نَظْمِ أَمْرِکُمْ

شما را به تقوی الهی و نظم در کارتان سفارش میکنم.

نهج البلاغه، نامه ۴۷

تصویری از روایت نصب شده در دیدار مردم استان آذربایجان شرقی با رهبر معظم انقلاب اسلامی در حسینیه امام خمینی(ره)

▪امیرالمؤمنین علیه‌السلام:

گاهی دشمن نزدیک می‌شود تا غافلگیر کند؛پس دوراندیش باش…

«نهج‌البلاغه نامه۵۳»

امام علی علیه السلام :

الظَّفَرُ بالحَزْمِ و الجَزْمِ.

 پیروزی با احتیاط و دور اندیشی به دست می آید.

نهج البلاغه،حکمت ۴۸.

​امام علی(علیه السلام):

اى فرزند آدم! غم و اندوهِ روزى که نیامده را بر آن روز که در آن هستى تحمیل مکن، چراکه اگر آن روز، از عمرت باشد خداوند روزىِ تو را در آن روز مى رساند.

 نهج البلاغه/حکمت267

​از امیرالمومنین صلوات الله علیه وآله نقل شده که  فرمودند:

اِزهَدْ في الدنيا يُبَصِّرْكَ اللّهُ عَوراتِها، و لا تَغفَلْ فَلَستَ بِمَغفُولٍ عنكَ.

دل از دنيا بر كَن، تا در نتیجه خداوند تو را به عيبها و زشتيهاى آن بينا كند و غافل مباش؛ زيرا كه خداوند از تو غافل نيست.

نهج البلاغة، حكمت۳۹۱

​پنج سفارش امیرالمومنین علیه السلام به مومنین: 

شما را به پنج چیز سفارش می کنم که اگر در طلب آنها متحمل رنج زیاد شوید سزاوار است:

1️⃣ جز به خدا امیدوار نباشید .

2️⃣ غیر گناه خود از چیزی نترسید.

3️⃣ اگر چیزی را بلد نیستید از گفتن نمی دانم خجالت نکشید.

4️⃣ اگر چیزی را نمی‌دانید در یادگیری آن خجالت به خود راه ندهید .

5️⃣ همواره صبر پیشه کنید که صبر در ایمان مانند سر در بدن است. بدنی که سر نداشته باشد خیری در آن نیست و ایمانی که صبر نداشته باشد نیز خیر ندارد.

 نهج البلاغه صبحی صالح، ص482

امام علی علیه السلام:

بَادِرُوا الْعَمَلَ وَ خَافُوا بَغْتَةَ الْأَجَلِ فَإِنَّهُ لَا يُرْجَى مِنْ رَجْعَةِ الْعُمُرِ مَا يُرْجَى مِنْ رَجْعَةِ الرِّزْقِ مَا فَاتَ الْيَوْمَ مِنَ الرِّزْقِ رُجِيَ غَداً زِيَادَتُهُ وَ مَا فَاتَ أَمْسِ مِنَ الْعُمُرِ لَمْ يُرْجَ الْيَوْمَ رَجْعَتُهُ 

در اعمال نيكو شتاب كنيد، و از فرارسيدن مرگ ناگهانى بترسيد، زيرا آنچه از روزى كه از دست رفته، اميد بازگشت آن وجود دارد، اما عمر گذشته را نمى شود باز گرداند، آنچه را امروز از بهره دنيا كم شده مى توان فردا به دست آورد امّا آنچه ديروز از عمر گذشته، اميد به بازگشت آن نيست.

نهج البلاغه، از خطبه 114

انگیزشی و زیبا

مَنْ ضَيَّعَهُ الْأَقْرَبُ، أُتِيحَ لَهُ الْأَبْعَدُ.

آن که نزدیکانش واگذارند دورترها به دست گیرند . 

شرح مختصر؛

كسيرا كه خويشان بسيار نزديك (مانند برادر و عمو و دائى) رها كنند بيگانه بسيار دور براى (يارى و كمك) او خواهد رسيد (خداوند كسانى را مى گمارد كه او را تنها نگذارند).

نهج البلاغه،حکمت ۱۴