حسینی لیلابی:

شهید به چند معنا در فقه اسلامی وارد شده است:

✔️شهید معرکه

شهید، که در فقه موضوع احکامی خاص همچون بی نیازی از غسل و کفن قرار گرفته عبارت است از کسی که در جهاد با کافران یا باغیان در میدان جنگ کشته شود، به شرط آنکه جنگ با اذن پیامبر صلّی اللَّه علیه وآله یا امام علیه السّلام و یا نایب خاص ایشان باشد.

✔️شهید در ثواب و مقام اخروی

شهید، علاوه بر اطلاق یاد شده، اطلاق دیگری نیز دارد که برخی از آن به «اطلاق تنزیلی» و یا شهید به حسب اجر و ثواب و مقام اخروی تعبیر کرده‌اند. شهید در این اطلاق که ریشه در احادیث دارد بر فردی که در راه حفظ جان، مال یا ناموس خود در برابر دشمن مهاجم کشته می‌شود، اطلاق می‌گردد؛ چنان که بر فردی هم که با مرگ سخت فوت می‌کند، همچون زنی که بر اثر زایمان می‌میرد یا کسی که غرق می‌شود و یا زیر آوار می‌ماند، شهید اطلاق شده است.

احادیث کمتر شنیده شده در باره شهادت

✔️پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

« مَن عَشِقَ فَكَتَمَ و عَفَّ فَماتَ فهُو شَهيدٌ» .

هركه عاشق شود و عشق خود را بپوشاند و پاكدامنى ورزد و [از اندوه آن] بميرد ، شهيد است

كنز العمّال /۱۱۲۰۳.

✔️پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

مَن قُتِلَ دُونَ أهلِهِ ظُلما فهُو شَهيدٌ ، و مَن قُتِلَ دُونَ مالِهِ ظُلما فهُو شَهيدٌ ، و مَن قُتِلَ دُونَ جارِهِ ظُلما فهُو شَهيدٌ ، و مَن قُتِلَ في ذاتِ اللّه ِ عَزَّ و جلَّ فهُو شَهيدٌ .

هركه در راه دفاع از خانواده خود به ستم كشته شود، شهيد است و هركه در راه دفاع از مال خود مظلومانه كشته شود، شهيد است، و هركه در راه دفاع از همسايه خود به ستم كشته شود، شهيد است، و هركه به خاطر خداوند عزّ و جلّ كشته شود، شهيد است.

كنز العمّال /۱۱۲۳۷

✔️امام على عليه السلام :

«في حديثِ عِيادَتِهِ مَع أصحابِهِ لِعبدِ اللّه ِ بنِ رَواحَةَ ـ : مَنِ الشهيدُ مِن اُمَّتي ؟ فقالوا : أ ليسَ هُو الذي يُقتَلُ في سَبيلِ اللّه ِ مُقبِلاً غَيرَ مُدبِرٍ ؟! فقالَ رسولُ اللّه ِ(ص): إنَّ شُهَداءَ اُمَّتي إذا لَقليلٌ ! الشهيدُ : الذي ذَكَرتُم ، و الطَّعِينُ ، و المَبطونُ ، و صاحِبُ الهَدْمِ و الغَرِقُ ، و المَرأةُ تَموتُ جَمْعا ، قالوا : و كيفَ تَموتُ جَمعا يا رسولَ اللّه ِ ؟ قالَ : يَعتَرِضُ وَلَدُها في بَطنِها» .

 پيامبر (ص) هنگام عيادت به همراه اصحابش از عبد اللّه بن رواحه ـ فرمود : شهيد امّت من كيست؟ اصحاب عرض كردند : همان كسى نيست كه در راه خدا مى جنگد و به دشمن پشت نمى كند تا كشته شود؟ رسول خدا (ص)فرمود : در اين صورت شهداى امّت من اندكند ! شهيد كسى است كه شما گفتيد و نيز كسى كه بر اثر طاعون در گذرد و كسى كه بر اثر قولنج بميرد و كسى كه زير آوار رَوَد يا غرق شود و زنى كه جمعا بميرد . عرض كردند : اى رسول خدا ! يعنى چه جمعا بميرد؟ فرمود بچه اش در شكم او گير كند [و بميرد] .

بحار الأنوار،ج۸۱،ص۲۴۵.