مهنــا

​

اَللَّهُمَّ اجْعَلْ لِي فِيهِ نَصِيباً مِنْ رَحْمَتِكَ الْوَاسِعَهِ وَ اهْدِنِي فِيهِ لِبَرَاهِينِكَ السَّاطِعَهِ وَ خُذْ بِنَاصِيَتِي إلَي مَرْضَاتِكَ الْجَامِعَهِ بِمَحَبَّتِكَ يَا أَمَلَ الْمُشْتَاقِينَ

خدايا براي من در اين ماه بهره اي از رحمت گسترده ات قرار ده، و به جانب دلايل درخشانت راهنمايي كن، وبه سوي خشنودي فراگيرت متوجه كن، به مهرت اي آرزوي مشتاقان.

فراز هشتم

یَا رَبِّ إِنَّک تَدْعُونِی فَأُوَلِّی عَنْک وَ تَتَحَبَّبُ إِلَیَّ فَأَتَبَغَّضُ إِلَیْک وَ تَتَوَدَّدُ إِلَیَّ فَلَا أَقْبَلُ مِنْک کأَنَّ لِیَ التَّطَوُّلَ عَلَیْک فَلَمْ یَمْنَعْک ذَلِک مِنَ الرَّحْمَهِ لِی وَ الْإِحْسَانِ إِلَیَّ وَ التَّفَضُّلِ عَلَیَّ بِجُودِک وَ کرَمِک فَارْحَمْ عَبْدَک الْجَاهِلَ وَ جُدْ عَلَیْهِ بفضل إِحْسَانِک إِنَّک جَوَادٌ کرِیمٌ

پروردگارا! تو مرا می خوانی، امّا من از تو روی می گردانم. تو به من محبت می ورزی، امّا من نسبت به تو بغض می کنم. تو به من ابراز علاقه می کنی، امّا من از تو نمی پذیرم. [رفتارم با تو به گونه ای است که] گویا من بر تو برتری دارم؛ امّا همه این گستاخی ها مانع مهربانی و احسان و ابراز لطفِ تو نسبت به من نشد. پس بر بنده جاهل خود رحم کن، و با فزونی احسانت، جود و بخشش خویش را بر او ارزانی دار. به درستی که تو بخشنده وبزرگواری.

پیام ها

1. روی گردانی از دعوت الهی و پس زدن محبت خدای مهربان و نپذیرفتن مهرورزی او، نشانه جهل انسان است. (یَا رَبِّ إِنَّک تَدْعُونِی فَأُوَلِّی عَنْک… فَارْحَمْ عَبْدَک الْجَاهِلَ)

2. هیچ گاه و به هیچ عنوان نباید از درگاه خدای مهربان ناامید شد. یادمان باشد هر مقدار هم که بدی کرده باشیم، بازهم بدی های ما نمی تواند مانعِ نزول رحمت و احسان و فضل خدای متعال شود. (… فَلَمْ یَمْنَعْک ذَلِک مِنَ الرَّحْمَهِ لِی وَ الْإِحْسَانِ إِلَیَّ وَ التَّفَضُّلِ عَلَیَّ بِجُودِک وَ کرَمِک)

3. خدایی که از بندگانِ فراریِ نافرمان و جاهل، رحمت، احسان و فضل خود را دریغ نمی کند، نسبت به بندگانِ مطیع و تواب، بسیار مهربان تر است. (… فَلَمْ یَمْنَعْک ذَلِک مِنَ الرَّحْمَهِ لِی وَ الْإِحْسَانِ إِلَیَّ وَ التَّفَضُّلِ عَلَیَّ بِجُودِک وَ کرَمِک)

4. ما نیز از خدای حکیم و مهربان بیاموزیم و اگر کسی در مقابل محبت ما بدی کرد، زود بر او خشم نگیریم. (إِنَّک تَدْعُونِی فَأُوَلِّی عَنْک وَ تَتَحَبَّبُ إِلَیَّ فَأَتَبَغَّضُ إِلَیْک وَ تَتَوَدَّدُ إِلَیَّ فَلَا أَقْبَلُ مِنْک… )

5. برای طلب رحمت الهی، ابتدا باید بدی های خویش را یادآور شویم. (… فَأُوَلِّی عَنْک وَ… فَأَتَبَغَّضُ إِلَیْک…فَلَا أَقْبَلُ مِنْک)

چه بخشنده خدای عاشقی دارم

که می خواند مرا

با آنکه می داند گنهکارم

اگر رخ بر بتابانم

دوباره می نشیند بر سرِ راهم

دلم را می رباید، باطنین گرم و زیبایش

که در قاموس پاک کبریایی، قهر، نازیباست

چه زیبا عاشقی را دوست می دارم

دلم گرم است

می دانم که می داند

بدون لطف او، تنهای تنهایم

اگر گم کرده ام من راه و رسم بندگی، اما

دلم گرم است، می دانم

خدای من، «خدایی» خوب می داند

و می داند که سائل را نباید دست خالی راند

​

اَللَّهُمَّ ارْزُقْنِي فِيهِ رَحْمَهَ الأَْيْتَامِ وَإِطْعَامَ الطَّعَامِ وَ إِفْشَاءَ السَّلاَمِ وَ صُحْبَهَ الْكِرَامِ بِطَوْلِكَ يَا مَلْجَأَ اﻵْمِلِينَ

خدايا در اين ماه مهرورزي به ايتام، و خوراندن طعام و آشكار كردن سلام و همنشيني با اهل كرامت را نصيبم فرما، به عطایت اي پناهگاه آرزومندان.

فراز هفتم

اللَّهُمَّ إِنَّ عَفْوَک عَنْ ذَنْبِی وَ تَجَاوُزَک عَنْ خَطِیئَتِی وَ صَفْحَک عَنْ ظُلْمِی وَ سَتْرَک عَلَی قَبِیحِ عَمَلِی وَ حِلْمَک عَنْ کثِیرِ جُرْمِی عِنْدَ مَا کانَ مِنْ خَطَإی وَ عَمْدِی، أَطْمَعَنِی فِی أَنْ أَسْأَلَک مَا لَا أَسْتَوْجِبُهُ مِنْک الَّذِی رَزَقْتَنِی مِنْ رَحْمَتِک وَ أَرَیْتَنِی مِنْ قُدْرَتِک وَ عَرَّفْتَنِی مِنْ إِجَابَتِک فَصِرْتُ أَدْعُوک آمِناً وَ أَسْأَلُک مُسْتَأْنِساً لَا خَائِفاً وَ لَا وَجِلًا مُدِلًّا عَلَیْک فِیمَا قَصَدْتُ فِیهِ إِلَیْک، فَإِنْ أَبْطَأَ عَنِّی عَتَبْتُ به جهلی عَلَیْک وَ لَعَلَّ الَّذِی أَبْطَأَ عَنِّی هُوَخَیْرٌ لِی لِعِلْمِک بِعَاقِبَهِ الْأُمُورِ فَلَمْ أَرَ مَوْلًی کرِیماً أَصْبَرَ عَلَی عَبْدٍ لَئِیمٍ مِنْک عَلَیَّ 

خدایا! چشم پوشی تو از گناهم، و گذشتت از خطاکاری ام، و روی گردانی تو از ستم من، و پرده کِشی ات بر کارهای زشتم، و بردباری ات از بزهکارهای زیادم در هنگامه ای که مرتکب خطا می شدم و یا با قصد، بدی می کردم، مرا به طمع انداخت تا از تو چیزی بخواهم که مستحق آن نیستم؛ همان چیزی که از رحمتِ خویش روزی ام کردی و از قدرتت به من نشان دادی و از پاسخ دادنت، به من شناساندی.

پیام ها

1. اگر قرار باشد به بدی های خود نگاه کنیم، ناامید شده و به راز و نیاز با خدای مهربان نخواهیم پرداخت؛ ولی اگر به خوبی های پرودگار نگاه کنیم، به طمع می افتیم و دست دعا و درخواست به درگاه او بلند می کنیم. (اللَّهُمَّ إِنَّ عَفْوَک..وَ تَجَاوُزَک…وَ صَفْحَک…وَ سَتْرَک…وَ حِلْمَک…أَطْمَعَنِی فِی أَنْ أَسْأَلَک)

2. اقتضای دوری از جهل این است که برای رسیدن به خواسته ها عجله نکنیم. ( فَإِنْ أَبْطَأَ عَنِّی عَتَبْتُ بجهلی عَلَیْک)

3. لطف و رحمت خدای متعال به ما نباید سبب شود که نسبت به جایگاه والای پروردگار، انس نابجا پیدا کرده و بر خدا ناز کنیم. (أَدْعُوک آمِناً وَ أَسْأَلُک مُسْتَأْنِساً لَا خَائِفاً وَ لَا وَجِلًا مُدِلًّا عَلَیْک)

4. در رابطه خود با خدا، باید خداوند را کریم و بزرگوار بدانیم و از سویی بدی هایمان را فراموش نکنیم و بدانیم هرچه خوبی است از جانب خدا است. (فَلَمْ أَرَ مَوْلًی کرِیماً أَصْبَرَ عَلَی عَبْدٍ لَئِیمٍ مِنْک عَلَیَّ)

5. خدای کریم بر بدی های بنده لئیم صبر می کند؛ ما نیز از خداوند بیاموزیم و نسبت به بدی های دیگران صبر پیشه کنیم تا به کرامت و بزرگواری برسیم. (فَلَمْ أَرَ مَوْلًی کرِیماً أَصْبَرَ عَلَی عَبْدٍ لَئِیمٍ مِنْک عَلَیَّ )

اللَّهُمَّ؛ أَعِنِّي فِيهِ عَلَى صِيَامِهِ وَ قِيَامِهِ

خدايا؛ مرا در اين روز و ماه بر روزه داری و قیام شبانه ‏اش ياریم کن،

وَ جَنِّبْنِي فِيهِ مِنْ هَفَوَاتِهِ وَ آثَامِهِ

و از لغزشها و تخلفاتش دورم بدار، 

وَ ارْزُقْنِي فِيهِ ذِكْرَكَ بِدَوَامِهِ

و در این روز و ماه، توجه به در محضر تو بودن را همواره روزی ام قرار بده،

بِتَوْفِيقِكَ يَا هَادِيَ الْمُضِلِّينَ

به توفيقت اى هدایتگر گمراهان.

فراز پنجم

الْحَمْدُ لِلَّهِ بجمیع مَحَامِدِهِ کلِّهَا عَلَی جَمِیعِ نِعَمِهِ کلِّهَا، الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَا مُضَادَّ لَهُ فِی مُلْکهِ وَ لَا مُنَازِعَ لَهُ فِی أَمْرِهِ، الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَا شَرِیک لَهُ فِی خَلْقِهِ وَ لَا شَبِیهَ لَهُ فِی عَظَمَتِهِ، الْحَمْدُ لِلَّهِ الْفَاشِی فِی الْخَلْقِ أَمْرُهُ وَ حَمْدُهُ، الظَّاهِرِ بِالْکرَمِ مَجْدُهُ، الْبَاسِطِ بِالْجُودِ یَدَهُ، الَّذِی لَا تَنْقُصُ خَزَائِنُهُ وَ لَا تَزِیدُهُ کثْرَهُ الْعَطَاءِ إِلَّا جُوداً وکرَماً إِنَّهُ هُوَ الْعَزِیزُ الْوَهَّابُ

ستایش مخصوص خداوند است با تمام آن چه که به سبب آن، سزاوار ستوده شدن است، و به خاطر همه نعمت هایش. ستایش مخصوص خداوندی است که در دایره حکمرانی اش، مخالف سرسختی نداشته و در کارش نزاع کننده ای نیست.

ستایش مخصوص خداوندی است که در آفرینش خود شریکی نداشته و در بزرگی اش همانندی ندارد. ستایش مخصوص خداوندی است که کار او در میان مخلوقاتش آشکار و ستایشش نمایان است. خدایی که شرافتش، با بزرگواری ظاهر شده و دستِ بخشش او گشوده است.

همان پروردگاری که چیزی از خزائنش کم نشود و زیادی بخشش، جود و کرمش را زیاد می کند. به درستی که او قدرتمند است و زیاد هدیه می دهد.

پیام ها

1. درست است که در بسیاری از موارد، با بیان ویژگی های کمال و جمال پروردگار بزرگ، و یادآوریِ نعمت های او، آن ها را واسطه قرار می دهیم تا زبان به حمدِ او باز کنیم؛ ولی حقِ مطلب این است که او نامحدود است و نعمت هایش نیز غیر قابل شمارش و ما بسیار کوچک هستیم و زبان ما نیز قاصر از آن است که ویژگی ها و نعمت های خدای بزرگ را بیان کند. از این رو یکی از راه های حمد الهی، این است که صفت ها و نعمت های او را به طور کلی یادآور شویم و این گونه او را حمد و ستایش کنیم. (الْحَمْدُ لِلَّهِ بجمیع مَحَامِدِهِ کلِّهَا عَلَی جَمِیعِ نِعَمِهِ کلِّهَا)

2. گنجینه های رحمت الهی، تمام شدنی و کم شدنی نیست؛ پس هرچه از خدا گرفته ایم بازهم درخواست کنیم. (الَّذِی لَا تَنْقُصُ خَزَائِنُهُ)

3. هرچند برای خدا کاری نکرده ایم، ولی این نباید سبب شود که گمان کنیم او نعمت هایش را از ما دریغ می کند؛ چراکه او وهاب است و بدون چشم داشت، عنایت می کند. (إِنَّهُ هُوَ الْعَزِیزُ الْوَهَّابُ)

شرح دعای افتتاح

فراز چهارم

الْحَمْدُ لله الَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ صَاحِبَهً وَ لَا وَلَداً وَ لَمْ یَکنْ لَهُ شَرِیک فِی الْمُلْک وَ لَمْ یَکنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ کبِّرْهُ تَکبِیراً

ستایش مخصوص خداوندی است که نه همسر و فرزندی برای خود گرفته، و نه در حاکمیت، شریکی برای اوست، و نه به سبب ضعف و ذلّت، (حامی و) یاوری دارد؛ و او را به طور شایسته بزرگ بشمار!

پیام ها

۱.بزرگی و کبریایی مخصوص خداوند است؛ پس او را به طور ویژه ای باید بزرگ داشت. (… کبِّرْهُ تَکبِیراً)

۲. الف و لام در «الحمد» اشاره به این نکته دارد که مراد از «حمد»، تمام حمد و جنس ستایش است؛ براین اساس«الْحَمْدُ لِلَّهِ» یعنی همه ستایش ها برای اوست. (الْحَمْدُ لِلَّهِ)

​ دعای شب سوم ماه رمضان منقول از رسول خدا صلّی الله علیه و آله

دعای پیامبر صلّی الله علیه وآله در شب سوم ماه رمضان:

«يَا إلَهَ إبْرَاهِيمَ وَ إلَهَ إسْحَاقَ وَ إلَهَ 

يَعْقُوبَ وَ الْأَسْبَاطِ! رَبَّ الْمَلَائِكَةِ وَ الرُّوحِ 

السَّمِيعَ الْعَلِيمَ الْحَلِيمَ الْكَرِيمَ الْعَلِيَّ 

الْعَظِيمَ! لَكَ صُمْتُ وَ عَلَى رِزْقِكَ أَفْطَرْتُ‏، 

وَ إلَى كَنَفِكَ آوَيْتُ وَ إلَيْكَ أَنَبْتُ وَ إلَيْكَ 

الْمَصِيرُ، وَ أَنْتَ الرَّءُوفُ الرَّحِيمُ، قَوِّنِي 

عَلَى الصَّلَاةِ وَ الصِّيَامِ، وَ لَا تُخْزِنِي يَوْمَ 

الْقِيامَةِ إنَّكَ لا تُخْلِفُ المِيعادَ.»

 (بحارالأنوار، ج 98، ص74-75 به نقل از البلدالامین)

شرح دعای افتتاح

فراز دوم

اللَّهُمَّ أَذِنْتَ لِی فِی دُعَائِک وَ مَسْأَلَتِک فَاسْمَعْ یَا سَمِیعُ مِدْحَتِی وَ أَجِبْ یَا رَحِیمُ دَعْوَتِی وَ أَقِلْ یَا غَفُورُ عَثْرَتِی

خدایا! تو خود پیش از این به من رخصت داده ای که بخوانمت و از تو درخواست کنم؛ پس ستایشم را بشنو، ای شنوا! و پاسخ سخنم را بده، ای مهربان! و لغزشم را نادیده بگیر، ای آمرزنده!

پیام ها

 از خدا بیاموزیم! با آن که او بزرگ ترین و کامل ترین است، آغاز ارتباط گیری از جانب اوست.

 (اللَّهُمَّ أَذِنْتَ لِی فِی دُعَائِک…)

دعای امیرالمؤمنین علیه‌السلام در شب اول ماه رمضان

حضرت امام صادق علیه‌السلام فرمودند:

هنگامی که ماه رمضان نو می‌شد، حضرت امیرمؤمنان علیه‌السلام رو به قبله می‌نمود و سپس این‌چنین دعا می‌کرد:

«اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَيْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِيمَانِ وَ السَّلَامَةِ وَ الْإِسْلَامِ وَ الْعَافِيَةِ الْمُجَلِّلَةِ اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا صِيَامَهُ وَ قِيَامَهُ وَ تِلَاوَةَ الْقُرْآنِ فِيهِ اللَّهُمَّ سَلِّمْهُ لَنَا وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا وَ سَلِّمْنَا فِيه»

خداوندا! این ماه را بر ما نو کن به ایمنى و ایمان و سلامت و اسلام و عافیت بزرگ،

خداوندا! روزه، شب زنده دارى و عبادت، و تلاوت قرآن را در این ماه رزق ما بفرما،

 خداوندا! ماه رمضان را برای ما سالم و تمام گردان، و او را از ما سالم بدار، و ما را در این ماه سالم و تندرست فرما.

کافی،ج‌ ۴،ص۷۳،ح ۴.