مهنــا

~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~

~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~

علت و انگیزه اصلی قیام امام حسین یک چیز بوده است و بقیه چیزهایی که گفته می شود به منزله شاخه ها و زیر مجموعه آن علت اصلی می باشند و آن عبارتست از پاسداری از آئین اسلام و ترویج و گسترش آن در جامعه و تبیین و توضیح معارف آن برای مردم، و چون دین در واقع باز نمود فطرت و سرشت انسان است پس می توان از این هدف تعبیر به «بیداری و آگاهاندن مردم» نمود.

چنانکه در زیارت اربعین امام حسین (ع) می خوانیم: خدایا من شهادت می دهم که امام حسین) خون پاکش را در راه تو به خاک ریخت تا بندگانت را از جهالت و گمراهی نجات دهد [1] .

و از اینجا می توانیم رابطه تنگاتنگ قیام امام حسین (ع) و قیام حضرت مهدی (عج) را درک کنیم. که در واقع ظهور امام زمان (عج) و حکومت آن حضرت مکمل قیام امام حسین است.

برای روشن شدن این مطلب چند نکته را تذکر می دهیم:

همه ائمه (ع) نور واحد هستند یک هدف دارند و هیچ تفاوتی با هم ندارند. و بر اساس شرایط زمانی، نحوه عملکرد آنها فرق دارد، یعنی اگر امام صادق علیه السلام یا هر امام دیگر در زمان امام حسین (ع) بود، همان گونه تصمیم می گرفت و عمل می کرد که امام حسین(ع) انجام داد.

در خصوص ارتباط تنگاتنگ امام زمان عج با امام حسین (ع) نکاتی وجود دارد که باید توجه نمود:

الف- از منظر قرآن:

آیات زیادی از قرآن کریم با توجه به تفاسیر ائمه علیهم السلام این ارتباط مستحکم را بیان می کند. چنانکه در تفسیر آیه شریفه: «و آن که مظلوم کشته شده به سرپرستش قدرتی داده ایم، (اما در قتل اسراف نکند) چرا که او یاری می شود.» [2]

امام رضا(ع) می فرماید: این آیه در مورد امام حسین(ع) و امام مهدی(ع) نازل شده است [3] .

و امام باقر(ع) می فرماید: مراد آیه حسین بن علی علیه السلام است که مظلوم کشته شد و ما اولیای دم اوییم؛ و چون قائم ما قیام کند به خون خواهی حسین بر می آید [4] .

ب- از منظر روایات:

در روایات متعددی آمده که امام زمان علیه السلام انتقام گیرنده خون امام حسین علیه السلام است. چنانکه امام حسین (ع) به فرزندش امام سجاد (ع) می فرماید: «سوگند به خدا که خون من از جوشش باز نمی ایستد تا سرانجام خداوند مهدی(ع) را برانگیزد» [5]

و چنانکه در دعای ندبه آمده است: «کجاست آن که کشته کربلا را خون خواهی می کند»

و نیز در زیارت عاشورا می خوانیم: «از خداوند می خواهم روزی ام کند که همراه آن یاری شده –از اهل بیت محمد صلی الله علیه و آله- به خون خواهی ات برخیزم.» [6]

و همچنین شعار امام زمان (عج) و یاورانش در هنگام قیام و ظهور «یا لثارات الحسین(ع) » [7] یعنی «ای خون خواهان حسین(ع) » می باشد.

و خود حضرت در ابتدای ظهور همین ندا را می دهد: «ای اهل عالم منم شمشیر انتقام گیرنده و ای جهانیان جد من حسین(ع) را تشنه کام کشتند …» [8]

نتیجه اینکه قیام امام مهدی مکمل قیام امام حسین است و باید منتظر ظهور آن حضرت بود تا آثار درخشان این انقلاب ظاهر گردد.

[1] مفاتیح، زیارت اربعین.

[2] سوره اسراء، آیه 33.

[3] کافی، ج 8، ص 255.

[4] تفسیر عیاشی، ج 2، ص 290.

[5] مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص 85.

[6] مفاتیح الجنان، زیارت عاشورا.

[7] النجم الثاقب، ص 469، بحار ج 99، ص 194.

[8] الزام الناصب، ج 2، ص 282.

~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~

~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~۰~

 و لا تَحْسَبَنَ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یرْزَقُونَ 

و هرگز گمان مبر آنها که در راه خدا کشته شده اند، مردگانند؛ بلکه آنها زندگانی هستند که نزد پروردگارشان روزی داده می شوند.

 پیام ها 

1- شهادت، پایان زندگی نیست، آغاز حیات است. بسیاری از زندگان مرده اند، ولی کشتگان راه خدا زنده اند.

2- شهادت، باختن و از دست دادن نیست؛ بلکه یافتن و به دست آوردن است.

3- کشته شدن، آنگاه ارزشمند است که در راه خدا باشد.

4- تصوّر هلاکت و یا خسارت برای شهید، تفکری انحرافی است که باید اصلاح شود.

سوره آل عمران، آیه 169

منبع: تفسیر نور؛ ج 1؛ ص647

 فَلَمَّا فَصَلَ طالُوتُ بِالْجُنُودِ قالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِیکمْ بِنَهَرٍ فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَیسَ مِنِّی 

پس هنگامی که طالوت، سپاهیان را با خود بیرون برد، به آنها گفت: خداوند شمارا به یک نهر آب آزمایش می کند، پس هر که از آن بنوشد از من نیست.

 پیام ها 

1- کسانی که از میدان امتحان پیروز بیرون آیند، اندک هستند.

2- انقلابی بودن مهم نیست، انقلابی ماندن مهم است. در این ماجرا شعار دهنده بسیار بود، ولی آنان که در آزمایشات موفق شدند، اندک بودند.

3- ایمان به معاد و وعده های الهی، توانایی ایستادگی در برابر سختی ها و مشکلات را ایجاد می کند.

4- ایمان، درجاتی دارد. با اینکه گروهی همراه با طالوت بودند و به او ایمان داشتند و از نوشیدن آب هم گذشتند؛ «آمَنُوا مَعَهُ» ولی هر مؤمنی رزمنده نیست، تنها مؤمنانی رزمنده هستند که به لقاء اللّه ایمان داشته باشند.

5- فراوانی عِدّه و عُدّۀدشمن در برابر ارادۀخداوند چیزی نیست.

6- نیروهای کیفی هرچند اندک باشند، برنیروهای کمّی برتری دارند.

7- مؤمن مخلص، پیروزی را از خدا می داند.

سوره بقره، آیه 249

منبع: تفسیر نور؛ ج 1؛ ص388

چرایی سفارش به اشک ریختن در عزاداری 

اين كه سفارش فراوان به اشك ريختن و عزاداري كردن نموده‌اند براي آن است كه اشك بر شهيد اشتياق به شهادت را به همراه دارد، خوي حماسه را در انسان زنده و طعم شهادت را در جان او گوارا مي‌گرداند.

چون اشكْ رنگ كسي را مي‌گيرد كه براي او ريخته مي‌شود و همين رنگ را به صاحب اشك نيز مي‌دهد. از اين‌رو انسان حسيني‌منش، نه ستم مي‌كند و نه ستم مي‌پذيرد.

حماسه و عرفان، ص۳۱

سوال

چرا ما برای زنده نگه داشتن واقعه ی عاشورا باید گریه کنیم؟

مگر برای زنده نگه داشتن حماسه های دیگر مثلا حماسه های ایران زمین گریه می کنیم؟

پاسخ

این بایدی که در سوال شما مطرح شده اگر به معنای واجبی است که ترکش موجب حرمت باشد که این گونه نیست. و هر کسی به هر شیوه ای می تواند برای امام عزاداری نماید. یکی با گریه، یکی با سینه زدن، یکی با لباس عزا پوشیدن و …

اما اگر منظورتان از باید، این است که چرا ما مقید به برپائی عزا برای امام حسین علیه السلام هستیم در حالی که برای مصیبت های دیگر اینگونه نیستیم؛ لازم می دانیم به چند نکته اشاره نمائیم:

الف. انسان سازی:

از آنجا که در فرهنگ شیعی، عزاداری باید از سر معرفت و شناخت باشد؛ هم دردی با آن عزیزان، در واقع یادآوری فضایل، مناقب و آرمان های آنان بوده و بدین شکل، آدمی را به سمت الگوگیری و الگوپذیری از آنان سوق می دهد.

فردی که با معرفت در مجالس عزاداری، شرکت می کند؛ شعور و شور، شناخت و عاطفه را درهم می آمیزد و در پرتو آن، انگیزه ای قوی در او پدیدار گشته و هنگام خروج از مراسم عزاداری، مانند محبی می شود که فعّال و شتابان، به دنبال پیاده کردن اوصاف محبوب در وجود خویشتن است.

ب. جامعه سازی:

هنگامی که مجلس عزاداری، موجب انسان سازی گشت؛ تغییر درونی انسان به عرصه جامعه نیز کشیده می شود و آدمی می کوشد تا آرمان های اهل بیت(ع) را در جامعه حکم فرما کند.

به بیان دیگر، عزاداری بر اهل بیت(ع)؛ در واقع با یک واسطه زمینه را برای حفظ آرمان های آنان و پیاده کردن آنها فراهم می سازد. به همین دلیل می توان گفت: یکی از حکمت های عزاداری، ساختن جامعه براساس الگوی ارائه شده از سوی اسلام است.

ج. محبت و دوستی:

قرآن و روایات، دوستی خاندان رسول اکرم(ص) و اهل بیت(ع) را بر مسلمانان واجب کرده است.[i] روشن است که دوستی لوازمی دارد و محبّ صادق، کسی است که شرط دوستی را - چنان که باید و شاید - به جا آورد.

یکی از مهم ترین لوازم دوستی، هم دردی و هم دلی با دوستان در مواقع سوگ یا شادی آنان است؛[ii] از این رو در احادیث، بر برپایی جشن و سرور در ایام شادی اهل بیت(ع) و ابراز حزن و اندوه در مواقع سوگ آنان، تأکید فراوان شده است.

حضرت علی(ع) در روایتی می فرماید: «شیعه و پیروان ما در شادی و حزن ما شریکند».[iii]

امام صادق(ع) نیز فرمودند: «شیعیان ما پاره ای از خود ما بوده و از زیادی گل ما خلق شده اند؛ آنچه که ما را بدحال یا خوشحال می سازد، آنان را بدحال و خوشحال می گرداند».[iv]

این وظیفه ی عقلانی و شرعی، ایجاب می کند که در ایام عزاداری اهل بیت(ع)، حزن و اندوه خود را به «زبان حال»؛ یعنی، با اشک، آه و ناله و زاری، از نظر خوراک، با کم خوردن و کم آشامیدن مانند افراد غم زده[v] و از نظر پوشاک، با پوشیدن لباسی که از حیث جنس و رنگ و نحوه ی پوشش در عرف، حکایت گر اندوه و ناراحتی است، آشکار سازیم.

و این را بدانیم که گریه برای امام حسین علیه السلام فرق دارد با گریه برای دیگران، زیرا استحقاق و قابلیت استمرار را دارد چرا که با این جریانات، مسائل دین برای مردم بیان و توضیح داده می شود و مردم بیش از پیش با مسائل و احکام دین آشنا می گردند.

عزاداری مذکور، ابعادی دارد که از هر بعد انسان می تواند آن را مورد برسی قرار دهد.

مثلا افراد عزادار قلوبشان نسبت به دیگران نرم تر شده و بخاطر احترامی که برای عزاداران امام حسین قائل می شود با محبت با یکدیگر برخورد کرده بذل و بخشش و یاری رسانی به همنوع شدت می یابد. عزادار چون به این باور رسیده است که فعالیت در این جریان موجب خشنودی خداوند می گردد و پاداش اخروی بر آن مترتب است لذا از نظر روحی و روانی، آرامش خاصی پیدا می نماید. حرف های زیادی در این زمینه است که اگر بخواهیم به آن بپردازیم کلام طولانی می شود.

و مطلب دیگر اینکه این ما هستیم که محتاج عزاداری برای ایشان هستیم و این مائیم که نیاز مندیم در حالی که امام به عزاداری ما هیچ نیازی ندارد بلکه ما با تقرب جستن به ایشان از طریق اظهار همدردی در مصائبشان، موجبات آمرزش گناهان و راحت تر شدن مسیر زندگیمان در دنیا و خصوصا در آخرت را فراهم می نمائیم.

د. انتقال دهنده فرهنگ شیعی به نسل بعد

کسی نمی تواند منکر این حقیقت شود که نسل جدید در سنین کودکی، در مجالس عزاداری با فرهنگ اهل بیت(ع) آشنا می شوند. به راستی عزاداری و مجالس تعزیه، یکی از عناصر و عوامل برجسته ای است تا آموزه های نظری و عملی امامان راستین، به نسل های آینده منتقل شود. مراسم عزاداری، به دلیل قالب و محتوا، بهترین راه برای تعلیم و تربیت نسل جدید و آشنایی آنان با گفتار و کردار اهل بیت(ع) است.

و از آنجائی که ما با دلائل عقلی و نقلی که در دست داریم چه از کتب معتبر خود و چه از کتب معتبر مخالفین، معتقدیم که خداوند، پیامبر و امامان را مبلغ و نگهبان دین اسلام قرار داده است و با توجه به اینکه روایات فراوانی در دست داریم که زنده نگه داشتن عاشورا یعنی زنده نگه داشتن اسلام، به همین دلیل بر خود واجب می دانیم که به سفارش اهلبیت، عاشورا را زنده نگه داریم که البته با سیر و مطالعه در زندگی اهلبیت و شناخت شخصیتشان، مقامشان در پیشگاه الهی و هدفشان، به وضوح خواهیم فهمید که چرا برای اهلبیت و خصوصا امام حسین علیهم السلام اینگونه مقید به برپائی مجالس عزاداری هستیم در حالی که اگر عزیزترین کسانمان از اعضای خانواده یا دیگران، خدائی ناکرده؛ از دست بدهیم اینگونه مقید به برپائی عزا نیستیم.

پس امام حسین علیه السلام از سوی خداوند حامل پیامی برای بشر تا زمانی که این دنیا باقیست بوده اند و مصلحت خداوند در این امر بوده که با ریخته شدن خون امام حسین و زنده نگه داشتن عاشورا این پیام الهی تا پایان این دنیا، نسل به نسل به همه ی انسان ها برسد تا با این امر، دین خدا پایدار بماند و به گوش همگان برسد و این حسین است که واسطه ی این پایداری از سوی خداوند می باشد.

[i] . نگا: شوری (42)، آیه 23؛ هود (11)، آیه 29؛ میزان الحکمه، ج 2، ص 236.

[ii] . نگا: المحبة فی الکتاب والسنة، صص 169 - 170 و 181 - 182.

[iii] . بحارالانوار، ج 44، ص 287

[iv] . امالی، ص 305.

[v] . طبق فرموده امام صادق(ع) به معاویة بن وهب، «عزاداران سیدالشهدا در روز عاشورا از آب و غذا دوری جویند تا آن که یک ساعت از وقت فضیلت نماز عصر بگذرد، و در حد لزوم به غذای معمول صاحبان مصیبت، سدّ جوع و عطش کنند». [نگا: تاریخ النیاحة الامام الشهید الحسین بن علی، ج 1، صص 157-159].