مهنــا

معيار حُسن ظن و سوء ظن

إِذَا اسْتَوْلَى الصَّلاَحُ عَلَى الزَّمَانِ وَأَهْلِهِ، ثُمَّ أَسَاءَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُل لَمْ تَظْهَرْ مِنْهُ حَوْبَةٌ فَقَدْ ظَلَمَ! وَإِذَا اسْتَوْلَى الْفَسَادُ عَلَى الزَّمَانِ وَأَهْلِهِ، فَأَحْسَنَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُل فَقَدْ غَرَّرَ

هنگامى كه صلاح و نيكى بر زمان و اهلش ظاهر گردد اگر كسى در اين حال گمان بد به ديگرى برد كه از او گناهى ظاهر نشده به او ستم كرده است و هنگامى كه فساد بر زمان و اهلش مستولى گردد هر كس گمان خوب به ديگرى ببرد خود را فريب داده است.

 این مطلب مربوط به زمانى است که چهره اسلام در محیط نمایان باشد و غالب مردم راه صلاح بپویند; اما زمانى که فساد، غالب بر زمان شد و اکثر مردم به راه خلاف مى روند حسن ظن نسبت به افراد سبب مى شود انسان خودش را فریب دهد و باید جانب احتیاط را نگه دارد تا گرفتار توطئه ها و مفسده ها نگردد.این بدان معنا نیست که انسان سوء ظن خود را به اشخاص آشکار سازد و آنها را متهم کند، بلکه منظور این است که بدون این که عکس العمل منفى که سبب اهانت به مؤمن مى شود ظاهر سازد، در عمل جانب احتیاط را از دست ندهد.گاه افرادى که در یک زمان زندگى مى کنند با هم متفاوتند; بعضى سوابق خوبى دارند که باید به آنها حسن ظن داشت و بعضى داراى سوابق سوءاند که باید درباره آنها جانب احتیاط را رعایت کرد، بنابراین معیار، فساد تمام مردم زمان نیست

نهج البلاغه،حکمت_114

​ آثار مرگبار تعصّبهاى کور و تکبّرها  فَأَطْفِئُوا مَا کَمَنَ فِي قُلُوبِکُمْ مِنْ نِيرَانِ الْعَصَبِيَّةِ وَ اَحْقَادِ الْجَاهِلِيَّةِ، فَإِنَّمَا تِلْکَ الْحَمِيَّةُ تَکُونُ فِي الْمُسْلِمِ مِنْ خَطَرَاتِ الشَّيْطَانِ وَ نَخَوَاتِهِ، وَ نَزَغَاتِهِ وَ نَفَثَاتِهِ شراره هاى تعصب و کينه هاى جاهليّت را که در دلهايتان پنهان شده خاموش سازيد، زيرا اين نخوت و تعصب ناروا را که در مسلمان پيدا مى شود از القائات شيطان و نخوتها و فسادها و وسوسه هاى اوست. در اين تعبير امام عليه السلام تعصبهاى ناروا و کينه هاى جاهليّت را تشبيه به آتشى کرده که در اعماق دلها کمين مى کند، ناگهان سر بر مى آورد و همه وجود انسان را فرا مى گيرد و از آن به بيرون سرايت مى کند و گاه قوم و قبيله اى را به آتش مى کشد. امام(عليه السلام) اين صفت رذيله را از وساوس شيطان مى شمرد که از برون به درون مسلمانان القا مى گردد; يعنى مسلمان واقعى از آن بيگانه است. نهج البلاغه،خطبه 192.

▪️ یکی از جملات گوهربار حضرت امیرالمومنین امام علی علیه السلام، این جملهٔ تاریخی است که در حکمت ۲۰۸ نهج‌البلاغه آمده است:

فی تَقَلُّبِ الأحوالِ عُلِمَ جَواهِرُ الرِّجالِ

▪️ در تحولات روزگاران است که باطن اشخاص نمایان می‌شود.

▪️ بسیاری از ما انسانها در شرایط عادی، ظاهر پسندیده‌ای داریم. خود را آمادهٔ مجاهدت و اقدام نشان می‌دهیم. ولی این، شرایط ویژه و گذرگاه‌های حساس زمانه است که ثابت خواهد کرد به چه میزان، صداقت در این ادعاها بوده است.

▪️ یکی از مصادیق این سخن رفیع، ابن‌ملجم‌مرادی است که لقب اشقی‌الاشقیا را بنام خود کرد. او همان کسی است که در کشور شیعهٔ یمن، نمایندهٔ برتر و سخنگوی شیعیان یمن در ملاقات با امیر مؤمنان شد؛ ولی در کشاکش فتنهٔ حکمیت، باطنش را بروز داد و از پست‌ترین‌ها شد.

▪️ پس مغرور به اعمال صالح خود نباشیم، و بیشتر، رصدکنندهٔ شخصیت خود باشیم، که ختم عاقبت ما وابسته به او است.

شرح خطبه_202

امیرالمومنین علیه‌السلام در ادامه، خطاب به پيامبر اکرم صلى الله عليه وآله عرض مى کند: 

قَلَّ، يَا رَسُولَ اللّهِ، عَنْ صَفِيَّتِکَ صَبْرِي، وَرَقَّ عَنْهَا تَجَلُّدِي، إِلاَّ أَنَّ فِي التَّأَسِّي لِي بِعَظِيمِ فُرْقَتِکَ، وَ فَادِحِ مُصِيبَتِکَ، مَوْضِعَ تَعَزّ

«اى رسول خدا! از فراق دختر برگزيده و پاکت، پيمانه صبرم لبريز شده و طاقتم از دست رفته است، هر چند پس از رو به رو شدن با غم بزرگ فراق و مصيبت دردناک تو، اين مصيبت براى من قابل تحمّل شده است»

اشاره به اينکه گرچه مصيبت زهراعليها السلام فوق العاده جانکاه است; ولى درد مصيبت تو از آن، سنگين تر و جانکاه تر بود و تحمّل آن، راه را براى تحمّل اين، هموار ساخت. به يقين مصيبتى بزرگ تر از مصيبت رحلت پيامبر براى على عليه السلام هر چند فاطمه زهرا همسرى بسيار گرانقدر و بى مانند بود; پيامبر به منزله پدر على عليه السلام و افزون بر آن، رهبر، راهنما، معلم، استاد و خلاصه، همه چيز آن حضرت بود. 

خطبه_202

ادامه دارد…

بيدار باشيد که آزمون بزرگ در پيش است!

الا وَ اِنَّ بَلِيَّتَکُمْ قَدْ عادَتْ کَهَيْئَتِها يَوْمَ بَعَثَ اللهُ نَبِيَّهُ وَ الَّذِي بَعَثَهُ بِالْحَقِّ لَتُبَلْبَلُنَّ بَلْبَلَةً وَ لَتُغَرْبَلُنَّ غَرْبَلَةً وَ لَتُسَاطُنَّ سَوْطَ الْقِدْرِ حَتَّي يَعُودَ أَسْفَلُكُمْ أَعْلَاكُمْ وَ أَعْلَاكُمْ أَسْفَلَكُمْ 

آگاه باشيد، تيره روزى ها و آزمايش ها، همانند زمان بعثت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بار ديگر به شما روى آورد.

سوگند به خدایی كه پیامبر صلی الله علیه و آله را به حق مبعوث كرد، سخت آزمایش می شوید، چون دانه ای كه در غربال ریزند، یا غذایی كه در دیگ گذارند، به هم خواهید ریخت، زیر و رو خواهید شد، تا آنكه پایین به بالا، و بالا به پایین رود.

📚 نهج البلاغه، خطبه۱۶

http://eitaa.com/kanonrahpooyan

امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام:

وَ اِنَّ لِلذِّكرِ لاََهْلاً اَخَذُوهُ مِنَ الدُّنْيا بَدَلاً، فَلَمْ تَشْغَلْهُمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيعٌ عَنْهُ،

برای ياد خدا اهلی است كه آن ياد را به جای دنيا انتخاب كرده‌اند، هيج تجارت و داد و ستدی آنان را از ذكر حق غافل نمی‌كند، 

يقْطَعُونَ بِهِ اَيامَ الْحَياةِ، وَ يهْتِفُونَ بِالزَّواجِرِ عَنْ مَحارِمِ اللّهِ في اَسْماع الْغافِلينَ،  

روزگار خود را با ياد خدا به سر می‌برند، و با بيان‌های بازدارنده از محرمات الهی به گوش غافلان بانگ می‌زنند،

وَ يأْمُرُونَ بِالْقِسْطِ وَ يأْتَمِرُونَ بِهِ، وَ ينْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكرِ وَ يتَناهَوْنَ عَنْهُ،

به عدالت فرمان می‌دهند و خود عامل به آنند، از زشتی نهی می‌كنند و خود از آن باز می‌ايستند، 

فَكاَنَّما قَطَعُوا الدُّنْيا اِلَی الاْخِرَةِ وَ هُمْ فيها، فَشاهَدُوا ماوَراءَ ذلِك، 

گويی رابطه خود را با دنيا بريده و در آخرت‌ هستند و آنچه را بعد از دنياست مشاهده می‌كنند،  

فَكاَنَّمَا اطَّلَعُوا غُيوبَ اَهْلِ الْبَرْزَخ فی طُولِ الاِْقامَةِ فيهِ، وَ حَقَّقَتِ الْقِيامَةُ عَلَيهِمْ عِداتِها،

انگار بر احوال پنهان برزخيان كه چه مدتی است در برزخ به سر می‌برند آگاهند، و قيامت وعده‌های خود را بر آنان محقق كرده،

فَكشَفُوا غِطاءَ ذلِك لاَِهْلِ الدُّنْيا حَتّی كاَنَّهُمْ يرَوْنَ ما لايرَی النّاسُ، وَ يسْمَعُونَ ما لا يسْمَعُونَ. 

و اينان برای اهل دنيا پرده از آن برداشته‌اند، گویی چنان است كه می‌بينند آنچه را مردم نمی‌بينند، و می‌شنوند آنچه را مردم نمی‌شنوند. 

نهج البلاغه، بخشی از خطبه ۲۲۲(رجال لا تلهیهم)

https://eitaa.com/kanonrahpooyan

​قرآن شفاعت کننده روز جزاست

وَاعْلَمُوا أَنَّهُ شَافِعٌ مُشَفَّعٌ، وَ قَائِلٌ مُصَدَّقٌ، وَ أَنَّهُ مَنْ شَفَعَ لَهُ الْقُرْآنُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ شُفِّعَ فِيهِ، وَ مَنْ مَحَلَ بِهِ الْقُرْآنُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ صُدِّقَ عَلَيْهِ

 «بدانيد قرآن، شفاعت کننده اى است که شفاعتش مورد قبول و گوينده اى است که سخنش مقبول است. کس که قرآن در روز قيامت براى او شفاعت کند مشمول شفاعت مى شود و آن کس که قرآن در قيامت از وى شکايت کند گواهى اش بر ضد او پذيرفته خواهد شد» 

نهج البلاغه،خطبه ۱۷۶.

أَلاَ لاَيَعْدِلَنَّ أَحَدُکُمْ عَنِ الْقَرَابَةِ يَرَى بِهَا الْخَصَاصَةَ أَنْ يَسُدَّهَا بِالَّذِي لايَزِيدُهُ إِنْ أَمْسَکَهُ وَ لاَيَنْقُصُهُ إِنْ أَهْلَکَهُ

آگاه باشيد! هيچ يک از شما، نبايد از بستگان نيازمند خود رويگردان شود و از آنان، چيزى را دريغ دارد؛ که نگه داشتنش مايه فزونى نيست و از بين رفتنش کمبودى براى او نمى آورد»

نهج البلاغه،خطبه۲۳.

کلام امیرالمؤمنین امام على عليه السلام

اِنَّ اللّهَ تعالى اَنْزَلَ كِتابا هاديا بَيَّنَ فيهِ الْخَيْرَ وَ الشَّرَّ، فَخُذوا نَهْجَ الْخَيْرِ تَهْتَدوا وَ اَصْدِفوا عَنْ سَمْتِ الشَّرِّ تَقْصِدوا؛

خداى تعالى كتابى راهنما فرستاد و در آن خوب و بد را روشن ساخت. پس راه خوبى را پيش گيريد تا هدايت شويد و از راه بدى دورى جوييد تا به مقصد برسيد.

نهج البلاغه: خطبه١۶٧

امام سجاد عليه السلام:

اِتَّقُوا الكَذِبَ الصَّغيرَ مِنهُ وَ الكَبيرَ، فى كُلِّ جِدٍّ وَ هَزلٍ فَإِنَّ الرَّجُلَ إِذا كَذِبَ فِى الصَّغيرِ اجتَرَأَ عَلَى الكَبيرِ؛

از دروغ كوچک و بزرگش، جدّى و شوخيش بپرهيزيد، زيرا انسان هرگاه در چيز كوچک دروغ بگويد، به گفتن دروغ بزرگ نيز جرئت پيدا می‌كند.

تحف العقول: ص٢٧۸.

 امیرالمؤمنین امام علی (علیه السلام) :

 اگر خداوند به شما عافيت و سلامتی داد، قدرشناس باشيد 

و اگر به بلا و گرفتاری مبتلا كرد، صبور باشيد 

‌ نهج البلاغه،خطبه ۹۸.